09/02/2025
Prace społecznie użyteczne stanowią istotny instrument aktywizacji zawodowej i społecznej w Polsce, skierowany do osób bezrobotnych, które znajdują się w trudnej sytuacji materialnej. Program ten oferuje możliwość wykonywania różnorodnych prac na rzecz społeczności lokalnej, jednocześnie zapewniając świadczenie pieniężne za przepracowane godziny. W niniejszym artykule szczegółowo omówimy kluczowe aspekty prac społecznie użytecznych, odpowiadając na najczęściej zadawane pytania i prezentując kompleksową wiedzę na ten temat.

Co to są prace społecznie użyteczne?
Prace społecznie użyteczne to forma wsparcia dla osób bezrobotnych bez prawa do zasiłku, które jednocześnie korzystają ze świadczeń pomocy społecznej. Są one organizowane przez gminy we współpracy z powiatowymi urzędami pracy i realizowane w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej, organizacjach pozarządowych lub instytucjach statutowo zajmujących się pomocą charytatywną lub działalnością na rzecz społeczności lokalnej. Celem tych prac jest aktywizacja zawodowa i społeczna osób bezrobotnych, umożliwienie im zdobycia doświadczenia zawodowego, a także wykonywanie pożytecznych zadań dla lokalnej społeczności.
Kto może zostać skierowany do prac społecznie użytecznych?
Do wykonywania prac społecznie użytecznych mogą być skierowane osoby bezrobotne, które spełniają łącznie następujące warunki:
- Są zarejestrowane jako osoby bezrobotne w powiatowym urzędzie pracy.
- Nie posiadają prawa do zasiłku dla bezrobotnych.
- Korzystają ze świadczeń pomocy społecznej (np. zasiłek stały, zasiłek okresowy).
- Uczestniczą w kontrakcie socjalnym, indywidualnym programie usamodzielniania, lokalnym programie pomocy społecznej lub indywidualnym programie zatrudnienia socjalnego, jeśli uczestnictwo w tych formach wynikało ze skierowania powiatowego urzędu pracy.
Skierowanie na prace społecznie użyteczne następuje na wniosek gminy, a decyzję podejmuje starosta. Prace te są wykonywane na terenie gminy, w której osoba bezrobotna zamieszkuje lub przebywa.
Wynagrodzenie za prace społecznie użyteczne – ile wynosi?
Osoby wykonujące prace społecznie użyteczne otrzymują świadczenie pieniężne za każdą przepracowaną godzinę. Wysokość tego świadczenia jest ustalana ustawowo i podlega waloryzacji. Aktualna stawka minimalna za godzinę pracy społecznie użytecznej jest regularnie aktualizowana, dlatego warto sprawdzić obowiązujące przepisy lub skontaktować się z powiatowym urzędem pracy lub ośrodkiem pomocy społecznej w swojej gminie, aby uzyskać najbardziej aktualne informacje.

Warto podkreślić, że świadczenie pieniężne za prace społecznie użyteczne:
- Jest dochodem nieopodatkowanym.
- Jest wypłacane za faktycznie przepracowane godziny. Nie przysługuje za okresy nieobecności, nawet usprawiedliwionej (np. zwolnienie lekarskie).
- Może być waloryzowane, co oznacza, że jego wysokość może być podnoszona w celu utrzymania realnej wartości świadczenia.
Dokładna kwota świadczenia może różnić się w zależności od gminy i porozumień zawartych między starostą a gminą, jednak zawsze musi być nie niższa niż minimalna stawka ustawowa.
Wymiar czasu pracy i organizacja prac społecznie użytecznych
Prace społecznie użyteczne są wykonywane w wymiarze do 10 godzin tygodniowo. Konkretny harmonogram i rozkład czasu pracy ustalany jest indywidualnie, z uwzględnieniem potrzeb organizatora prac i możliwości osoby skierowanej.
Organizacja prac społecznie użytecznych przebiega w kilku etapach:
- Gmina sporządza roczny plan potrzeb w zakresie prac społecznie użytecznych, określając rodzaje prac, liczbę godzin i liczbę osób, które mogą być skierowane do tych prac.
- Starosta zawiera porozumienie z gminą, w którym określa szczegółowe zasady organizacji i finansowania prac, w tym liczbę osób, wymiar czasu pracy, rodzaje prac i miejsca ich wykonywania.
- Kierownik ośrodka pomocy społecznej sporządza listę osób bezrobotnych spełniających kryteria i przesyła ją do powiatowego urzędu pracy.
- Starosta kieruje osoby bezrobotne do wykonywania prac społecznie użytecznych.
- Gmina lub podmiot, w którym organizowane są prace, przyjmuje skierowaną osobę, zapoznaje ją z przepisami BHP i przydziela zadania.
Rodzaje prac społecznie użytecznych
Rodzaje prac społecznie użytecznych są różnorodne i zależą od potrzeb lokalnej społeczności oraz możliwości organizatorów. Najczęściej spotykane prace to:
- Prace porządkowe: sprzątanie ulic, parków, terenów zielonych, placów zabaw, cmentarzy, itp.
- Prace remontowe i konserwatorskie: drobne naprawy, malowanie, odświeżanie pomieszczeń, konserwacja obiektów użyteczności publicznej.
- Pomoc kuchenna: przygotowywanie posiłków, zmywanie naczyń, utrzymywanie czystości w kuchniach placówek opiekuńczych, szkół, przedszkoli.
- Opieka nad osobami starszymi i niepełnosprawnymi: pomoc w codziennych czynnościach, towarzyszenie, wsparcie w załatwianiu spraw urzędowych, opieka w domach pomocy społecznej.
- Pomoc biurowa: prace kancelaryjne, archiwizacja dokumentów, obsługa korespondencji, wsparcie administracyjne w urzędach i instytucjach.
- Prace pomocnicze w placówkach oświatowych i kulturalnych: wsparcie nauczycieli, bibliotekarzy, animatorów kultury, pomoc w organizacji wydarzeń.
- Inne prace na rzecz społeczności lokalnej, np. pomoc w organizacji imprez plenerowych, festynów, akcji charytatywnych.
Przy przydziale prac społecznie użytecznych uwzględnia się wiek, stan zdrowia i, w miarę możliwości, kwalifikacje osoby bezrobotnej.
Prawa i obowiązki osoby wykonującej prace społecznie użyteczne
Osoba skierowana do prac społecznie użytecznych ma określone prawa i obowiązki:
Obowiązki:
- Sumienne wykonywanie pracy w miejscu, czasie i w sposób wskazany przez jednostkę, w której jest zatrudniona.
- Przestrzeganie ustalonego porządku, dyscypliny i zasad bezpieczeństwa w miejscu wykonywania prac.
- Stosowanie się do poleceń przełożonych.
- Informowanie o wszelkich problemach i nieprawidłowościach związanych z wykonywaną pracą.
Prawa:
- Prawo do świadczenia pieniężnego za przepracowane godziny.
- Prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.
- Prawo do bezpłatnego ubezpieczenia zdrowotnego (osoba zachowuje status bezrobotnego w trakcie wykonywania prac).
- Prawo do korzystania z ofert pracy, szkoleń i innych form aktywizacji zawodowej oferowanych przez urząd pracy.
Konsekwencje odmowy wykonania prac społecznie użytecznych
Odmowa wykonywania prac społecznie użytecznych bez uzasadnionej przyczyny może skutkować utratą statusu bezrobotnego i wyrejestrowaniem z ewidencji bezrobotnych na okres 3 miesięcy. W konsekwencji osoba traci również prawo do bezpłatnego ubezpieczenia zdrowotnego i innych świadczeń przysługujących bezrobotnym.

Za uzasadnioną przyczynę odmowy uznaje się m.in. udokumentowaną niezdolność do pracy, poważne problemy zdrowotne, brak możliwości dojazdu do miejsca pracy, itp. Każda sytuacja jest rozpatrywana indywidualnie.
Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Czy za prace społecznie użyteczne przysługuje wynagrodzenie?
Tak, za każdą przepracowaną godzinę przysługuje świadczenie pieniężne. Jego wysokość jest ustalana ustawowo i regularnie waloryzowana.
Ile godzin tygodniowo można pracować w ramach prac społecznie użytecznych?
Maksymalny wymiar czasu pracy to 10 godzin tygodniowo.
Kto może zostać skierowany na prace społecznie użyteczne?
Osoby bezrobotne bez prawa do zasiłku, korzystające ze świadczeń pomocy społecznej i spełniające określone kryteria.
Gdzie wykonywane są prace społecznie użyteczne?
W jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej, organizacjach pozarządowych lub instytucjach statutowo zajmujących się pomocą charytatywną lub działalnością na rzecz społeczności lokalnej, na terenie gminy zamieszkania lub pobytu.
Co się stanie, jeśli odmówię wykonywania prac społecznie użytecznych?
Możesz stracić status bezrobotnego i zostać wyrejestrowany z urzędu pracy na 3 miesiące.
Podsumowanie
Prace społecznie użyteczne to ważny program wsparcia dla osób bezrobotnych, oferujący im możliwość aktywizacji zawodowej i społecznej oraz uzyskania dodatkowego dochodu. Stanowią one cenną formę pomocy dla lokalnych społeczności, a jednocześnie pomagają osobom bezrobotnym w utrzymaniu aktywności i nabywaniu nowych umiejętności. Zachęcamy osoby spełniające kryteria do skorzystania z tej formy wsparcia i podjęcia prac społecznie użytecznych.
Jeśli chcesz poznać inne artykuły podobne do Prace Społecznie Użyteczne: Wszystko, Co Musisz Wiedzieć, możesz odwiedzić kategorię Rachunkowość.