Znak towarowy w bilansie: Gdzie go szukać?

Znaki towarowe stanowią nieodłączny element identyfikacji przedsiębiorstwa i jego produktów. Silna marka, chroniona znakiem towarowym, to cenny atut, który buduje rozpoznawalność i lojalność klientów. Jednak, jak prawidłowo ująć znak towarowy w księgach rachunkowych, a w szczególności w bilansie? Gdzie dokładnie go znaleźć i jak go wycenić? W tym artykule odpowiemy na te kluczowe pytania, rozwiewając wątpliwości dotyczące księgowego traktowania znaków towarowych.

Gdzie w bilansie umieszczany jest znak towarowy?

Znak towarowy, jako prawo majątkowe o charakterze niematerialnym, zalicza się do wartości niematerialnych i prawnych. W bilansie, w zależności od przyjętego wzoru sprawozdania finansowego, znak towarowy znajdziemy w aktywach, w pozycji:

• A.I „Wartości niematerialne i prawne” – jest to szczegółowy podział, stosowany w sprawozdaniach finansowych sporządzanych zgodnie z ustawą o rachunkowości. W tej pozycji, znak towarowy zazwyczaj klasyfikowany jest jako „inne wartości niematerialne i prawne”.
• A. „Aktywa trwałe” – w uproszczonym bilansie, sporządzanym zgodnie z załącznikiem nr 5 do ustawy o rachunkowości, wartości niematerialne i prawne prezentowane są w szerszej kategorii aktywów trwałych.
• A.I „Wartości niematerialne i prawne” – również w sprawozdaniu przygotowywanym według załącznika nr 4 do ustawy o rachunkowości, znak towarowy znajdzie się w pozycji „Wartości niematerialne i prawne”.

Podsumowując, niezależnie od wzoru bilansu, znak towarowy zawsze będzie umieszczony w aktywach, w grupie wartości niematerialnych i prawnych, które są częścią aktywów trwałych. Warto pamiętać, że w bilansie prezentowana jest wartość netto, czyli wartość początkowa pomniejszona o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne i ewentualne odpisy z tytułu trwałej utraty wartości.

Czy znak towarowy to aktywo?

Absolutnie tak! Znak towarowy spełnia definicję aktywa w rozumieniu rachunkowości. Aktywa to kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ korzyści ekonomicznych. Znak towarowy, jako prawo wyłączne do oznaczania produktów lub usług, generuje przyszłe korzyści ekonomiczne poprzez:

• Wzrost sprzedaży i udziału w rynku – silny znak towarowy buduje rozpoznawalność marki, co przekłada się na większe zainteresowanie produktami i usługami.
• Możliwość licencjonowania – prawo do znaku towarowego może być przedmiotem umów licencyjnych, generując dodatkowe przychody.
• Wzrost wartości przedsiębiorstwa – wartość znaku towarowego wpływa na ogólną wartość przedsiębiorstwa, co jest istotne w przypadku sprzedaży firmy lub pozyskiwania inwestorów.

Należy jednak rozróżnić znaki towarowe nabyte od wytworzonych wewnętrznie. Znaki towarowe nabyte od innego podmiotu, za które zapłacono określoną cenę, mogą być wykazane w bilansie w wartości ceny nabycia. Natomiast znaki towarowe wytworzone wewnętrznie, choć generują wartość, często nie są wykazywane w bilansie, ponieważ trudno jest wiarygodnie ustalić ich „wartość godziwą”. Wyjątkiem są sytuacje, gdy znak towarowy wytworzony wewnętrznie spełnia określone kryteria aktywowania kosztów prac rozwojowych, jednak jest to proces bardziej złożony i rzadziej stosowany w praktyce.

Czy znak towarowy to środek trwały?

Choć potocznie termin „środek trwały” bywa używany w szerszym kontekście, w rachunkowości znak towarowy nie jest środkiem trwałym. Środki trwałe to rzeczowe aktywa trwałe, czyli aktywa materialne. Znak towarowy jest wartością niematerialną i prawną, czyli aktywem niematerialnym. Kluczowa różnica polega na fizycznej postaci – środki trwałe są materialne (np. budynki, maszyny), a wartości niematerialne i prawne są niematerialne (np. patenty, licencje, znaki towarowe).

Wartości niematerialne i prawne, podobnie jak środki trwałe, podlegają amortyzacji, czyli systematycznemu rozłożeniu ich wartości w czasie. Amortyzacja odzwierciedla stopniowe zużywanie się wartości ekonomicznej aktywów trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. Dlatego, choć znak towarowy nie jest środkiem trwałym, to podobnie jak one, jest aktywem trwałym i podlega amortyzacji jako wartość niematerialna i prawna.

Wycena i prezentacja znaku towarowego z utratą wartości

Wartości niematerialne i prawne, w tym prawa do znaków towarowych, wycenia się w bilansie nie rzadziej niż na dzień bilansowy według ceny nabycia pomniejszonej o odpisy amortyzacyjne i odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. Utrata wartości ma miejsce, gdy istnieje duże prawdopodobieństwo, że dany składnik aktywów nie przyniesie w przyszłości spodziewanych korzyści ekonomicznych.

W przypadku znaku towarowego, trwała utrata wartości może nastąpić np. w wyniku:

• Utraty renomy marki – negatywne wydarzenia związane z firmą mogą negatywnie wpłynąć na wartość znaku towarowego.
• Pojawienia się silnej konkurencji – wejście na rynek silnych konkurentów może zmniejszyć przewagę konkurencyjną wynikającą ze znaku towarowego.
• Zmiany preferencji konsumentów – zmiana gustów i trendów może sprawić, że dany znak towarowy przestanie być atrakcyjny dla konsumentów.

Jeśli nastąpiła trwała utrata wartości znaku towarowego, należy dokonać odpisu aktualizującego, który obciąża pozostałe koszty operacyjne. W bilansie, wartość znaku towarowego prezentowana jest w wartości netto, czyli po uwzględnieniu odpisów amortyzacyjnych i odpisów aktualizujących z tytułu utraty wartości.

Amortyzacja praw do znaku towarowego

Amortyzacji podlegają prawa ochronne do znaku towarowego, które stanowią wartości niematerialne i prawne. Sam znak towarowy, jako oznaczenie, nie podlega amortyzacji. Amortyzacji podlegają nabyte od innego podmiotu, nadające się do gospodarczego wykorzystania prawa ochronne do znaku towarowego. Okres amortyzacji nie może być krótszy niż 5 lat (60 miesięcy), co oznacza, że roczna stawka amortyzacji nie może być wyższa niż 20%. Amortyzacja dokonywana jest zazwyczaj metodą liniową, czyli w równych ratach przez cały okres amortyzacji.

Wyjątkiem jest sytuacja, gdy znak towarowy posiada cechy utworu w rozumieniu prawa autorskiego. Wówczas, możliwa jest amortyzacja majątkowych praw autorskich do znaku towarowego, również jako wartości niematerialnej i prawnej, przy czym okres amortyzacji nie może być krótszy niż 5 lat.

Warunki amortyzacji znaku towarowego

Aby prawo do znaku towarowego mogło podlegać amortyzacji, muszą być spełnione łącznie następujące warunki:

1. Przedmiotem amortyzacji jest prawo określone w ustawie Prawo własności przemysłowej lub autorskie prawo majątkowe do utworu (znaku towarowego).
2. Prawo to zostało nabyte przez podatnika. Oznacza to, że amortyzacji nie podlegają prawa do znaków towarowych wytworzonych we własnym zakresie.
3. Prawo nadaje się do gospodarczego wykorzystania w dniu przyjęcia do używania.
4. Okres użytkowania prawa jest dłuższy niż rok.
5. Prawo jest wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną działalnością gospodarczą lub oddane do używania na podstawie umowy licencyjnej, najmu, dzierżawy lub leasingu.

Szczególnie istotny jest warunek nabycia prawa. Amortyzacji podlegają wyłącznie nabyte prawa do znaku towarowego. Nie można amortyzować praw do znaków towarowych wytworzonych we własnym zakresie, ani znaków nabytych przed ich rejestracją w Urzędzie Patentowym (choć w tym drugim przypadku interpretacje organów podatkowych nie są jednoznaczne).

Nabyte prawa do znaku towarowego

Nabycie prawa do znaku towarowego może nastąpić na różne sposoby, np. poprzez:

• Kupno od innego przedsiębiorcy.
• Otrzymanie w darowiźnie.
• Wniesienie aportem do spółki.
• Nabycie majątkowych praw autorskich od pracownika, który stworzył znak towarowy w ramach stosunku pracy.

W każdym przypadku nabycia prawa do znaku towarowego, konieczne jest posiadanie dokumentu potwierdzającego nabycie, np. umowy sprzedaży, umowy darowizny, aktu notarialnego aportu, lub umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych. Dokument ten stanowi podstawę do ustalenia wartości początkowej wartości niematerialnej i prawnej, jaką jest prawo do znaku towarowego, i rozpoczęcia amortyzacji.

Podsumowanie

Znak towarowy to cenny aktywo niematerialne, które w bilansie znajdziemy w grupie wartości niematerialnych i prawnych. Prawidłowe ujęcie i wycena znaku towarowego w księgach rachunkowych jest istotne dla rzetelności sprawozdawczości finansowej przedsiębiorstwa. Pamiętajmy, że amortyzacji podlegają prawa ochronne do znaku towarowego lub majątkowe prawa autorskie do znaku towarowego, pod warunkiem ich nabycia i spełnienia pozostałych warunków amortyzacji. W przypadku wątpliwości, warto skonsultować się z księgowym lub doradcą podatkowym, aby zapewnić prawidłowe księgowanie znaków towarowych w Twojej firmie.

Często zadawane pytania (FAQ)

Czy każdy znak towarowy można amortyzować?

Nie, amortyzacji podlegają tylko nabyte prawa ochronne do znaku towarowego lub majątkowe prawa autorskie do znaku towarowego, spełniające określone warunki.

Jak długo amortyzuje się znak towarowy?

Okres amortyzacji prawa do znaku towarowego nie może być krótszy niż 5 lat (60 miesięcy).

Gdzie w bilansie prezentuje się znak towarowy?

Znak towarowy prezentuje się w aktywach bilansu, w grupie wartości niematerialnych i prawnych, w wartości netto (po amortyzacji i odpisach z tytułu utraty wartości).

Co to jest odpis aktualizujący wartość znaku towarowego?

Odpis aktualizujący to odpis dokonywany w przypadku trwałej utraty wartości znaku towarowego, obciążający koszty operacyjne.

Czy znak towarowy wytworzony we własnym zakresie można amortyzować?

Zasadniczo nie, amortyzacji podlegają tylko nabyte prawa do znaku towarowego.

Jeśli chcesz poznać inne artykuły podobne do Znak towarowy w bilansie: Gdzie go szukać?, możesz odwiedzić kategorię Księgowość.