Koncesja na Wydobycie Kopalin w Polsce: Przewodnik

Planujesz działalność w sektorze wydobywczym w Polsce? Kluczowym elementem legalnego i zrównoważonego prowadzenia takiej działalności jest uzyskanie koncesji na wydobycie kopalin. Polskie Prawo geologiczne i górnicze, a konkretnie Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. (Dz.U. 2011 nr 163 poz. 981), reguluje zasady poszukiwania, rozpoznawania i wydobywania surowców mineralnych, a koncesja jest podstawowym instrumentem kontroli państwa nad tym procesem.

Co to jest koncesja na wydobycie kopalin?

Koncesja na wydobycie kopalin jest urzędowym zezwoleniem, niezbędnym do prowadzenia określonej działalności górniczej. Ustawa Prawo geologiczne i górnicze definiuje, jakie rodzaje działalności wymagają koncesji, a jakie mogą być prowadzone na innych zasadach. Koncesja jest formą reglamentacji państwowej, wprowadzoną ze względu na strategiczne znaczenie surowców naturalnych dla gospodarki i bezpieczeństwa kraju.

Jaki jest zakres działalności górniczej wymagającej koncesji?

Zgodnie z Prawem geologicznym i górniczym, koncesji wymaga szeroki zakres działalności górniczej, obejmujący:

• Poszukiwanie i rozpoznawanie złóż kopalin, w tym: węgla kamiennego, metanu (jako kopaliny towarzyszącej), węgla brunatnego, rud metali (z wyjątkiem darniowych rud żelaza), metali rodzimych, rud pierwiastków promieniotwórczych, siarki rodzimej, soli kamiennej, soli potasowych, soli potasowo-magnezowych, gipsu i anhydrytu, kamieni szlachetnych, pierwiastków ziem rzadkich, gazów szlachetnych, wodoru.
• Wydobywanie kopalin ze złóż wymienionych powyżej.
• Poszukiwanie i rozpoznawanie złóż węglowodorów oraz wydobywanie węglowodorów ze złóż.
• Podziemne bezzbiornikowe magazynowanie substancji.
• Podziemne składowanie odpadów.
• Podziemne składowanie dwutlenku węgla.

Warto podkreślić, że powyższe rodzaje działalności mogą być prowadzone wyłącznie po uzyskaniu koncesji.

Kryteria działalności wydobywczej wymagającej koncesji

Działalność wydobywcza, aby podlegać obowiązkowi koncesyjnemu, musi spełniać kryteria działalności gospodarczej określone w Prawie Przedsiębiorców. Oznacza to, że musi charakteryzować się:

• Ciągłością - działalność nie może być jednorazowa, lecz prowadzona w sposób regularny.
• Odpowiednim stopniem zorganizowania - wymaga zaplecza technicznego, personelu i struktury organizacyjnej.
• Zarobkowym charakterem - celem działalności jest osiąganie zysku.

Wyjątki – działalność nie wymagająca koncesji

Istnieją wyjątki od obowiązku uzyskania koncesji. Nie wymaga jej działalność górnicza niespełniająca kryteriów działalności gospodarczej. Dotyczy to w szczególności wydobywania piasków i żwirów, przeznaczonych wyłącznie na własne potrzeby osoby fizycznej, z nieruchomości stanowiącej jej własność (lub użytkowanie wieczyste), pod warunkiem, że:

• Wydobycie prowadzone jest bez użycia środków strzałowych.
• Wielkość wydobycia nie przekracza 10 m³ rocznie.
• Wydobycie nie narusza przeznaczenia nieruchomości.

W takim przypadku wystarczy jedynie pisemne zawiadomienie właściwego organu nadzoru górniczego (Okręgowy Urząd Górniczy) z 7-dniowym wyprzedzeniem, określające lokalizację i termin robót.

Szczególny przypadek: Eksploatacja wód podziemnych zaliczonych do kopalin

Eksploatacja wód leczniczych, termalnych i solanek, które są klasyfikowane jako kopaliny, podlega szczególnym regulacjom. Wymaga ona koncesji wydawanej przez Marszałka Województwa dla określonego obszaru górniczego. Poszukiwanie tych wód wymaga sporządzenia i zatwierdzenia projektu robót geologicznych przez właściwy organ geologiczny.

Prace wiertnicze, w zależności od głębokości i lokalizacji, mogą wymagać planu ruchu zakładu górniczego i decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych. Wyniki badań hydrogeologicznych muszą być przedstawione w dokumentacji hydrogeologicznej, która określa zasoby eksploatacyjne wód i musi zostać zatwierdzona przez organ geologiczny. Dokumentacja ta powinna zawierać szczegółowe informacje, w tym:

• Wyniki badań warunków hydrogeologicznych i parametrów warstw wodonośnych.
• Ocenę właściwości fizycznych i chemicznych wód.
• Informacje o przewidywanych zmianach jakości i ilości wód podczas eksploatacji.
• Warunki techniczne racjonalnej eksploatacji.
• Granice proponowanego obszaru górniczego.

Wniosek o koncesję na wydobywanie wód termalnych, leczniczych i solanek należy złożyć do Marszałka Województwa, dołączając projekt zagospodarowania złoża, uwzględniający aspekty techniczne, ekonomiczne i środowiskowe.

Proces uzyskiwania koncesji krok po kroku

Proces koncesyjny jest złożony i wymaga starannego przygotowania dokumentacji oraz przejścia przez kilka etapów:

1. Złożenie wniosku o koncesję: Wnioskodawca składa wniosek do właściwego organu koncesyjnego. W zależności od rodzaju kopaliny i jej znaczenia strategicznego, organem tym może być Minister Klimatu i Środowiska (dla surowców strategicznych, np. węgiel kamienny, gaz ziemny, ropa naftowa) lub Marszałek Województwa (dla pozostałych surowców). Wniosek musi zawierać m.in.:
   • Dane identyfikacyjne wnioskodawcy.
   • Opis planowanej działalności wydobywczej.
   • Dokumentację geologiczną złoża.
   • Plan zagospodarowania złoża.
   • Ocenę oddziaływania na środowisko.
2. Opinia organu i uzgodnienia: Właściwy organ koncesyjny opiniuje wniosek, konsultując się z innymi organami, m.in. środowiskowymi i samorządowymi.
3. Decyzja o wydaniu koncesji: Po uzyskaniu wszystkich niezbędnych opinii i uzgodnień, organ wydaje decyzję administracyjną o udzieleniu koncesji lub odmowie jej wydania. Decyzja koncesyjna określa warunki prowadzenia działalności, w tym obowiązki związane z ochroną środowiska i rekultywacją terenu po zakończeniu wydobycia.

Okres obowiązywania koncesji

Koncesje wydawane są na okres od 3 do 50 lat, chyba że wnioskodawca wnioskuje o krótszy okres. Ostateczny okres określa organ koncesyjny, biorąc pod uwagę przewidywany czas eksploatacji złoża lub trwania prac geologicznych. Organ nie jest zobowiązany do zaakceptowania okresu wnioskowanego przez przedsiębiorcę, ale powinien kierować się racjonalnymi przesłankami.

Powody odmowy udzielenia koncesji

Organ koncesyjny może odmówić udzielenia koncesji w przypadkach określonych w Prawie Przedsiębiorców, w szczególności gdy:

• Przedsiębiorca nie spełnia warunków wykonywania działalności górniczej określonych w ustawie.
• Udzielenie koncesji stanowiłoby zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa lub obywateli.
• W wyniku przetargu udzielono koncesji innemu przedsiębiorcy.
• Udzielenie koncesji sprzeciwia się interesowi publicznemu związanemu z bezpieczeństwem państwa, interesami surowcowymi, ochroną środowiska lub transformacją energetyczną.

Czasowe zawieszenie udzielania koncesji

Organ koncesyjny ma możliwość czasowego zawieszenia udzielania koncesji, jeśli zamierzona działalność sprzeciwia się interesowi publicznemu. Zawieszenie ogłaszane jest w Monitorze Polskim z co najmniej trzymiesięcznym wyprzedzeniem i określa rodzaj działalności, surowiec, obszar i okres zawieszenia, a także rodzaj interesu publicznego, który to uzasadnia.

Zawieszenie nie jest decyzją administracyjną i nie podlega zaskarżeniu w tym trybie, ale może być kontrolowane przez sądy administracyjne, szczególnie w przypadku nadmiernego przedłużania się.

Cofnięcie koncesji

Cofnięcie koncesji oznacza utratę prawa do prowadzenia działalności górniczej w zakresie objętym koncesją. Skutkuje to koniecznością likwidacji zakładu górniczego zgodnie z przepisami Prawa geologicznego i górniczego. Decyzja o cofnięciu koncesji wymaga uzgodnienia z władzami lokalnymi i określa terminy wykonania obowiązków nałożonych na przedsiębiorcę.

Nawet po cofnięciu koncesji, przedsiębiorca jest zobowiązany do przestrzegania przepisów o ochronie środowiska. Możliwe jest ubieganie się o nową koncesję w przyszłości.

Przeniesienie koncesji

Przeniesienie koncesji jest możliwe w dwóch trybach:

1. Tryb administracyjny: Za zgodą przedsiębiorcy posiadającego koncesję, można wystąpić do organu koncesyjnego o decyzję administracyjną o przeniesieniu koncesji na inny podmiot. Organ wyrazi zgodę, jeśli nie sprzeciwia się temu interes publiczny, a nowy podmiot spełnia wymagania ustawowe.
2. Transakcje M&A:Koncesję można nabyć w ramach transakcji fuzji i przejęć (M&A), poprzez wstąpienie w prawa i obowiązki spółki posiadającej koncesję. W tym przypadku nie jest wymagana decyzja administracyjna o przeniesieniu, ale nabywca ma obowiązek zgłosić fakt przejęcia organowi koncesyjnemu. W przypadku niektórych koncesji (np. na węgiel kamienny), wymagane jest wcześniejsze zawiadomienie organu z 60-dniowym wyprzedzeniem i organ może wnieść sprzeciw.

Koszty uzyskania koncesji na wydobycie piasku (przykład)

Koszty uzyskania koncesji na wydobycie są zróżnicowane i zależą od wielu czynników, m.in. rodzaju kopaliny, wielkości złoża, lokalizacji i zakresu wymaganej dokumentacji. Poniżej przedstawiono przykładowe koszty dla koncesji na wydobycie piasku dla kopalni o powierzchni 8 ha (dane szacunkowe):

Należy pamiętać, że są to koszty szacunkowe i mogą się różnić w zależności od regionu i specyfiki projektu. Do tego należy doliczyć koszty związane z prowadzeniem ruchu zakładu górniczego, np. wynagrodzenie Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego.

FAQ – Najczęściej zadawane pytania o koncesje w prawie geologicznym i górniczym

Jakie są wymogi uzyskania koncesji wydobywczej w Polsce?

Wymagane jest złożenie wniosku zawierającego dane identyfikacyjne, opis działalności górniczej, dokumentację geologiczną, plan zagospodarowania złoża i ocenę oddziaływania na środowisko.

Jakie rodzaje działalności górniczej wymagają koncesji?

Koncesji wymaga poszukiwanie i rozpoznawanie złóż, wydobywanie kopalin (węgla, rud metali, kamieni szlachetnych, węglowodorów, wód leczniczych, termalnych, solanek), podziemne składowanie odpadów i dwutlenku węgla.

Jak można przenieść koncesję wydobywczą?

Możliwe jest przeniesienie koncesji w trybie administracyjnym (decyzja organu koncesyjnego) lub w ramach transakcji M&A (przejęcie praw i obowiązków spółki posiadającej koncesję).

Jak Prawo geologiczne i górnicze chroni środowisko?

Prawo wymaga oceny oddziaływania na środowisko dla działalności górniczej, decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych dla głębokich odwiertów oraz zobowiązuje do rekultywacji terenów po zakończeniu wydobycia.

Gdzie mogę sprawdzić, czy dana firma posiada koncesję na wydobycie?

Informacje o udzielonych koncesjach powinny być dostępne w rejestrach prowadzonych przez organy koncesyjne (Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Urzędy Marszałkowskie). Szczegółowe informacje mogą wymagać kontaktu z odpowiednim organem.

Ile kosztuje uzyskanie koncesji na wydobycie piasku?

Koszty są zróżnicowane, ale przykładowo dla kopalni o powierzchni 8 ha mogą wynieść od ok. 42 400 zł do 57 400 zł netto (bez/z raportem środowiskowym) – są to koszty dokumentacji, bez kosztów operacyjnych.

Uzyskanie koncesji na wydobycie kopalin jest procesem wymagającym wiedzy, staranności i odpowiedniego przygotowania dokumentacji. Zrozumienie przepisów Prawa geologicznego i górniczego oraz procedur koncesyjnych jest kluczowe dla legalnego i efektywnego prowadzenia działalności górniczej w Polsce.

Jeśli chcesz poznać inne artykuły podobne do Koncesja na Wydobycie Kopalin w Polsce: Przewodnik, możesz odwiedzić kategorię Rachunkowość.