Ważność pozwolenia konserwatorskiego a prace budowlane

Wielu inwestorów realizujących projekty budowlane na obiektach zabytkowych zastanawia się, czy pozwolenie konserwatorskie musi zachować ważność przez cały czas trwania robót. Kwestia ta, choć wydaje się oczywista, w praktyce budziła wątpliwości i prowadziła do sporów z organami administracji. Przełomowe orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) z dnia 15 listopada 2022 r. (sygn. akt II OSK 3526/19) rzuca nowe światło na tę problematykę, chroniąc inwestorów przed potencjalnymi, niesłusznymi karami.

Sprawa kary za prace budowlane po terminie ważności pozwolenia konserwatorskiego

Sprawa, której finałem było wspomniane orzeczenie NSA, dotyczyła inwestora ukaranego przez organy konserwatorskie karą pieniężną w wysokości 500.000 zł. Powodem nałożenia tak dotkliwej sankcji było prowadzenie robót budowlanych przy zabytku po upływie terminu ważności pozwolenia konserwatorskiego, pomimo posiadania ważnego pozwolenia na budowę. Inwestor uzyskał pozwolenie konserwatorskie, a następnie, jeszcze w okresie jego ważności, otrzymał decyzję o pozwoleniu na budowę. Prace budowlane realizował jednak już po terminie ważności pozwolenia konserwatorskiego.

Sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) w Warszawie, który w wyroku z dnia 5 czerwca 2019 r. (sygn. akt VII SA/Wa 9/19) uchylił decyzję o nałożeniu kary. WSA uznał, że termin ważności pozwolenia konserwatorskiego ma charakter informacyjny, a po uzyskaniu pozwolenia na budowę, decyzja konserwatora zostaje „skonsumowana”. Sąd argumentował, że inwestor działał w oparciu o ostateczną decyzję o pozwoleniu na budowę i nie można traktować kontynuacji robót po terminie ważności pozwolenia konserwatorskiego jako prowadzenia ich bez wymaganego pozwolenia.

Stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego

Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego nie zgodził się z wyrokiem WSA i wniósł skargę kasacyjną do NSA. Jednak NSA w wyroku z 15 listopada 2022 r. oddalił skargę kasacyjną, w pełni podzielając argumentację WSA. NSA potwierdził, że organy konserwatorskie niesłusznie nałożyły na inwestora karę pieniężną.

W uzasadnieniu wyroku NSA podkreślił, że kluczowy jest moment uzyskania pozwolenia na budowę. Pozwolenie konserwatorskie musi być ważne w chwili wydawania pozwolenia na budowę, ale nie musi zachowywać ważności przez cały czas trwania robót budowlanych. Kontynuowanie prac po terminie ważności pozwolenia konserwatorskiego, ale w oparciu o ważne pozwolenie na budowę, nie jest równoznaczne z rozpoczęciem robót bez pozwolenia konserwatorskiego.

NSA zwrócił uwagę na potencjalne absurdalne konsekwencje odmiennej interpretacji przepisów. Uzależnienie wykonalności pozwolenia na budowę od uznania organu ochrony zabytków w kwestii przedłużenia terminu ważności pozwolenia konserwatorskiego byłoby nieuzasadnione i stwarzałoby niepewność prawną dla inwestorów.

Definicja „podejmowania robót budowlanych” kluczowa dla wyroku

Istotnym elementem argumentacji NSA było odwołanie się do definicji „podejmowania robót budowlanych”. Sąd, powołując się na Słownik Języka Polskiego PWN, wskazał, że „podejmowanie” oznacza „przedsięwziąć jakieś działanie”, „rozpocząć coś”. Zatem karze pieniężnej, zgodnie z art. 107d ust. 1 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, podlega ten, kto rozpoczynaroboty budowlane bez pozwolenia konserwatorskiego, a nie ten, kto je kontynuuje po upływie terminu ważności tego pozwolenia, mając ważne pozwolenie na budowę.

Wnioski i praktyczne wskazówki dla inwestorów

Wyrok NSA z 15 listopada 2022 r. ma fundamentalne znaczenie dla inwestorów realizujących inwestycje na obiektach zabytkowych. Potwierdza on, że pozwolenie konserwatorskie nie musi być ważne przez cały czas trwania robót budowlanych. Kluczowe jest, aby było ono ważne w momencie uzyskania pozwolenia na budowę.

Chociaż NSA nie rozstrzyga wprost, czy rozpoczęcie budowy musi nastąpić w okresie ważności pozwolenia konserwatorskiego, to dla bezpieczeństwa inwestorów zaleca się, aby pozwolenie na budowę zostało uzyskane w okresie ważności pozwolenia konserwatorskiego. Inwestor ma co prawda 3 lata na rozpoczęcie budowy od dnia, w którym decyzja o pozwoleniu na budowę stała się ostateczna, jednak bezpieczniej jest rozpocząć prace w okresie ważności obu pozwoleń. Pozwala to uniknąć ewentualnych wątpliwości interpretacyjnych i potencjalnych sporów z organami konserwatorskimi.

W praktyce oznacza to, że inwestor, który uzyskał pozwolenie na budowę w okresie ważności pozwolenia konserwatorskiego, może kontynuować roboty budowlane nawet po upływie terminu ważności pozwolenia konserwatorskiego, bez konieczności jego przedłużania czy uzyskiwania nowego. Nie jest to traktowane jako prowadzenie robót budowlanych bez pozwolenia konserwatorskiego.

Pytania i odpowiedzi (FAQ)

Kiedy pozwolenie konserwatorskie musi być ważne?

Pozwolenie konserwatorskie musi być ważne w momencie wydawania decyzji o pozwoleniu na budowę.

Czy pozwolenie konserwatorskie musi być ważne przez cały czas trwania budowy?

Nie, pozwolenie konserwatorskie nie musi zachowywać ważności przez cały okres robót budowlanych, o ile pozwolenie na budowę zostało wydane w okresie jego ważności.

Co się stanie, jeśli pozwolenie konserwatorskie wygaśnie w trakcie budowy?

Jeśli pozwolenie na budowę zostało uzyskane w okresie ważności pozwolenia konserwatorskiego, wygaśnięcie pozwolenia konserwatorskiego w trakcie robót budowlanych nie stanowi problemu. Inwestor może kontynuować prace na podstawie pozwolenia na budowę.

Czy muszę przedłużać pozwolenie konserwatorskie, jeśli budowa przeciąga się poza termin jego ważności?

Nie, przedłużanie pozwolenia konserwatorskiego nie jest konieczne, jeśli pozwolenie na budowę zostało wydane w okresie jego ważności. Wyrok NSA potwierdza, że kontynuacja robót budowlanych w takiej sytuacji nie jest nielegalna.

Czy mogę zostać ukarany za prowadzenie robót budowlanych po terminie ważności pozwolenia konserwatorskiego?

Nie, jeśli pozwolenie na budowę zostało uzyskane w okresie ważności pozwolenia konserwatorskiego, a prace są realizowane na podstawie tego pozwolenia na budowę. Orzeczenie NSA chroni inwestorów przed takimi karami.

Podsumowanie

Wyrok NSA z 15 listopada 2022 r. jest ważnym orzeczeniem, które klaruje zasady dotyczące ważności pozwolenia konserwatorskiego w kontekście robót budowlanych. Chroni on inwestorów przed niesłusznymi karami i eliminuje niejasności interpretacyjne. Najważniejsze jest, aby pozwolenie na budowę zostało uzyskane w okresie ważności pozwolenia konserwatorskiego. W takiej sytuacji inwestor może spokojnie realizować inwestycję, nawet jeśli pozwolenie konserwatorskie wygaśnie w trakcie budowy.

Jeśli chcesz poznać inne artykuły podobne do Ważność pozwolenia konserwatorskiego a prace budowlane, możesz odwiedzić kategorię Rachunkowość.