Formy opodatkowania spółki jawnej w Polsce

Spółka jawna jest jedną z popularniejszych form prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce, szczególnie chętnie wybieraną przez mniejsze przedsiębiorstwa i współpracowników. Kluczowym aspektem prowadzenia każdej działalności jest opodatkowanie. W przypadku spółki jawnej, sytuacja jest nieco specyficzna, ponieważ jest to tzw. spółka transparentna podatkowo. Co to oznacza i jakie formy opodatkowania mają do wyboru wspólnicy spółki jawnej? Na te i inne pytania odpowiemy w niniejszym artykule.

Spółka jawna jako spółka transparentna podatkowo

Zacznijmy od wyjaśnienia, czym jest transparentność podatkowa. W kontekście spółek osobowych, takich jak spółka jawna, transparentność oznacza, że to nie spółka sama w sobie jest podatnikiem podatku dochodowego, lecz jej wspólnicy. Dochody spółki są przypisywane proporcjonalnie do udziałów wspólników i to oni indywidualnie rozliczają podatek od tych dochodów. Spółka jawna, co do zasady, nie płaci podatku CIT (podatku dochodowego od osób prawnych), chyba że w specyficznych przypadkach staje się podatnikiem CIT, o czym wspomnimy później.

Do spółek transparentnych podatkowo, oprócz spółki jawnej, zalicza się również spółkę partnerską i spółkę cywilną. Natomiast spółki kapitałowe, takie jak spółka z ograniczoną odpowiedzialnością czy spółka akcyjna, oraz spółki komandytowa i komandytowo-akcyjna, są podatnikami CIT, a nie spółkami transparentnymi.

Jakie formy opodatkowania mogą wybrać wspólnicy spółki jawnej?

Wspólnicy spółki jawnej mają do wyboru kilka form opodatkowania dochodów osiąganych z udziału w spółce. Wybór ten jest uzależniony od indywidualnej sytuacji wspólnika i preferencji. Najczęściej wybieranymi formami są:

• Zasady ogólne (skala podatkowa)
• Podatek liniowy
• Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych (w ograniczonych przypadkach)

Zasady ogólne (skala podatkowa)

Opodatkowanie na zasadach ogólnych, według skali podatkowej, jest domyślną formą opodatkowania w Polsce. Oznacza to, że dochody wspólnika spółki jawnej sumują się z innymi dochodami opodatkowanymi na zasadach ogólnych (np. z umowy o pracę, emerytury, renty). Podatek obliczany jest progresywnie, według dwóch stawek:

• 12% - dla dochodów do 120 000 zł
• 32% - dla dochodów powyżej 120 000 zł

Dodatkowo, dochody przekraczające próg 1 000 000 zł podlegają daninie solidarnościowej w wysokości 4%. Opodatkowanie na zasadach ogólnych jest korzystne dla osób, które mają niższe dochody lub korzystają z ulg podatkowych, ponieważ skala podatkowa uwzględnia kwotę wolną od podatku oraz pozwala na rozliczenie ulg.

Podatek liniowy

Podatek liniowy to uproszczona forma opodatkowania, charakteryzująca się stałą stawką podatku, niezależną od wysokości dochodu. W przypadku podatku liniowego, stawka wynosi 19%. Podatek liniowy jest często wybierany przez przedsiębiorców osiągających wyższe dochody, ponieważ eliminuje progresję podatkową. Należy jednak pamiętać, że wybierając podatek liniowy, wspólnik traci możliwość skorzystania z niektórych ulg podatkowych, takich jak ulga na dzieci czy wspólne rozliczenie z małżonkiem.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych to forma opodatkowania, w której podatek obliczany jest od przychodu, bez uwzględniania kosztów uzyskania przychodu. Stawki ryczałtu są zróżnicowane i zależą od rodzaju prowadzonej działalności. W przypadku spółki jawnej, opodatkowanie ryczałtem jest możliwe, ale tylko w specyficznych sytuacjach i dla niektórych rodzajów działalności. Co do zasady, ryczałt jest dostępny dla spółek jawnych osób fizycznych, czyli takich, w których wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne.

Warto zaznaczyć, że nie wszystkie rodzaje działalności mogą być opodatkowane ryczałtem. Istnieją pewne wyłączenia, np. prowadzenie aptek, kantorów, czy działalność w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych.

Wybór formy opodatkowania a inne działalności wspólnika

Często zdarza się, że wspólnik spółki jawnej prowadzi również indywidualną działalność gospodarczą lub jest wspólnikiem w innych spółkach osobowych. W takiej sytuacji, zasady wyboru formy opodatkowania stają się nieco bardziej złożone.

Jeżeli wspólnik prowadzi kilka działalności gospodarczych (np. jednoosobową działalność i jest wspólnikiem spółki jawnej), może wybrać jedną z dwóch opcji:

1. Jedna forma opodatkowania dla wszystkich działalności: Wspólnik może opodatkować wszystkie swoje działalności (zarówno jednoosobową działalność, jak i dochody z udziału w spółce jawnej) na zasadach ogólnych (skala podatkowa) lub podatkiem liniowym. Nie jest możliwe opodatkowanie jednej działalności podatkiem liniowym, a drugiej na zasadach ogólnych. Wybór dotyczy wszystkich form prowadzonej działalności.
2. Różne formy opodatkowania dla różnych działalności: Wspólnik może opodatkować jedną działalność podatkiem liniowym lub na zasadach ogólnych, a inną ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Ta opcja nie dotyczy spółek komandytowych i partnerskich. Ryczałt w spółce jest możliwy tylko, gdy jest to spółka cywilna osób fizycznych lub spółka jawna osób fizycznych.

Najprostszym rozwiązaniem w przypadku kilku działalności jest często opodatkowanie wszystkich na zasadach ogólnych. Wówczas, wspólnik składa jedno zeznanie roczne PIT-36 z załącznikiem PIT/B, w którym wykazuje dochody z wszystkich działalności.

Zasady opodatkowania wspólników w spółce jawnej

Istotną zasadą dotyczącą opodatkowania w spółkach osobowych jest to, że wspólnicy spółki muszą być opodatkowani według jednej ustawy. Oznacza to, że wszyscy wspólnicy spółki jawnej muszą stosować przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) lub ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Nie ma możliwości, aby część wspólników rozliczała się według skali podatkowej lub podatkiem liniowym, a część ryczałtem lub kartą podatkową (z wyjątkiem kontynuacji karty podatkowej dla osób, które stosowały ją na dzień 31 grudnia 2021 roku).

Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, gdy wspólnikami spółki jawnej są zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne (np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością). W takim przypadku, osoby fizyczne rozliczają podatek PIT, a osoby prawne podatek CIT, zgodnie z właściwymi ustawami.

Jeżeli wspólnicy spółki jawnej wybierają ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, to wszyscy wspólnicy muszą wybrać tę formę opodatkowania. Natomiast w przypadku wyboru zasad ogólnych (skala podatkowa) lub podatku liniowego, każdy wspólnik może indywidualnie wybrać formę opodatkowania (skala lub linia) niezależnie od wyboru pozostałych wspólników.

Kiedy spółka jawna staje się podatnikiem CIT?

Jak już wspomniano, spółka jawna co do zasady jest spółką transparentną podatkowo. Istnieją jednak sytuacje, w których spółka jawna może stać się podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych (CIT). Dzieje się tak, gdy spełnione są łącznie następujące warunki:

• Spółka jawna ma siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
• Wspólnikami spółki jawnej nie są wyłącznie osoby fizyczne.
• Spółka nie złoży przed rozpoczęciem roku obrotowego informacji o swoich wspólnikach do właściwego naczelnika urzędu skarbowego (informacji o podatnikach CIT i PIT posiadających prawa do udziału w zysku spółki).

Jeżeli spółka jawna spełnia te warunki, staje się podatnikiem CIT, co znacząco zmienia zasady opodatkowania i rozliczeń. W takim przypadku, spółka płaci podatek CIT od swoich dochodów, a wspólnicy nie rozliczają już podatku bezpośrednio od dochodów spółki. Wypłata zysków wspólnikom może być wówczas traktowana jako dywidenda i podlegać dodatkowemu opodatkowaniu.

Unikanie utraty prawa do opodatkowania podatkiem liniowym i ryczałtem

Istnieją pewne ograniczenia, które mogą pozbawić wspólnika spółki jawnej prawa do opodatkowania podatkiem liniowym lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Jednym z takich ograniczeń jest świadczenie usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy.

Podatnik podatku liniowego i ryczałtu traci prawo do tych form opodatkowania, jeżeli uzyskuje przychody z działalności gospodarczej (prowadzonej samodzielnie lub jako wspólnik spółki transparentnej podatkowo) wyłącznie ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, a usługi te odpowiadają czynnościom, które wspólnik wykonywał lub wykonuje w ramach stosunku pracy.

Ograniczenie to ma charakter czasowy. Aby nie utracić prawa do opodatkowania:

• Podatkiem liniowym: Nie można uzyskiwać przychodów ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom wykonywanym w bieżącym roku podatkowym.
• Ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych: Nie można uzyskiwać przychodów ze sprzedaży towarów lub świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom wykonywanym w bieżącym lub poprzednim roku podatkowym.

Oznacza to, że jeśli wspólnik spółki jawnej świadczy usługi dla swojego byłego pracodawcy, które są tożsame z jego poprzednimi obowiązkami pracowniczymi, może stracić prawo do preferencyjnych form opodatkowania.

Podsumowanie

Wybór formy opodatkowania dla wspólnika spółki jawnej jest decyzją indywidualną, uzależnioną od wielu czynników, takich jak wysokość dochodów, inne źródła przychodów, preferencje podatkowe oraz rodzaj prowadzonej działalności. Zrozumienie zasad opodatkowania spółki jawnej jest kluczowe dla prawidłowego rozliczania podatków i uniknięcia problemów z organami skarbowymi. Warto dokładnie przeanalizować dostępne opcje i, w razie wątpliwości, skonsultować się z doradcą podatkowym, aby wybrać najbardziej optymalną formę opodatkowania dla swojej sytuacji.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Czy spółka jawna płaci podatek dochodowy?

Co do zasady, spółka jawna jest spółką transparentną podatkowo i nie płaci podatku dochodowego. Podatek dochodowy płacą wspólnicy spółki od dochodów osiągniętych z udziału w spółce. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy spółka jawna staje się podatnikiem CIT, co ma miejsce w określonych przypadkach (gdy wspólnikami nie są wyłącznie osoby fizyczne i spółka nie złoży odpowiedniej informacji do urzędu skarbowego).

Jakie formy opodatkowania mogą wybrać wspólnicy spółki jawnej?

Wspólnicy spółki jawnej mogą wybrać opodatkowanie na zasadach ogólnych (skala podatkowa), podatkiem liniowym lub, w ograniczonych przypadkach, ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

Czy wszyscy wspólnicy spółki jawnej muszą wybrać tę samą formę opodatkowania?

Nie, nie wszyscy wspólnicy muszą wybrać tę samą formę opodatkowania. W przypadku wyboru ryczałtu, wszyscy wspólnicy muszą wybrać ryczałt. Natomiast w przypadku wyboru zasad ogólnych lub podatku liniowego, każdy wspólnik może indywidualnie wybrać między tymi dwiema formami.

Czy mogę opodatkować dochody z spółki jawnej ryczałtem, jeśli prowadzę też jednoosobową działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym?

Tak, jest to możliwe. Możesz opodatkować działalność jednoosobową podatkiem liniowym, a dochody z udziału w spółce jawnej (jeśli spełniasz warunki) ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

Co się stanie, jeśli spółka jawna stanie się podatnikiem CIT?

Jeśli spółka jawna stanie się podatnikiem CIT, to ona, a nie wspólnicy, płaci podatek dochodowy od osiągniętych dochodów. Wypłata zysków wspólnikom może być wówczas traktowana jako dywidenda i podlegać dodatkowemu opodatkowaniu.

Jeśli chcesz poznać inne artykuły podobne do Formy opodatkowania spółki jawnej w Polsce, możesz odwiedzić kategorię Rachunkowość.