Leasing w bilansie: Kluczowe zmiany ASC 842

Rewolucja w sprawozdawczości finansowej stała się faktem wraz z wejściem w życie standardu ASC 842. Po latach oczekiwania, ta nowa norma dotycząca leasingu diametralnie zmienia sposób, w jaki umowy leasingowe są prezentowane w bilansach przedsiębiorstw w Stanach Zjednoczonych. Koniec z ukrywaniem umów leasingu operacyjnego w przypisach – teraz wszystkie leasingi, bez wyjątku, muszą być ujawniane jako aktywa i zobowiązania bezpośrednio w bilansie. Ta fundamentalna zmiana wywołała falę pytań i niepewności. Jak to wpłynie na sprawozdania finansowe? Co oznacza nagłe pojawienie się zobowiązań leasingowych w bilansie?

Wpływ zobowiązań z tytułu leasingu na bilans

Nowe standardy ASC 842 oraz jego międzynarodowy odpowiednik, IFRS 16, są bezpośrednią przyczyną, dla której zobowiązania z tytułu leasingu stały się integralną częścią bilansu. Aby zrozumieć wagę tej zmiany, warto cofnąć się do czasów sprzed reformy. Wcześniejszy standard, ASC 840, traktował leasing operacyjny w sposób marginalny, ujawniając go jedynie w przypisach do sprawozdań finansowych. Rada Standardów Rachunkowości Finansowej (FASB), dostrzegając brak przejrzystości w tym podejściu, wprowadziła ASC 842, rewolucyjny standard, który ma na celu zwiększenie transparentności i wiarygodności sprawozdań finansowych.

Kluczowym elementem ASC 842 jest wprowadzenie koncepcji aktywa z tytułu użytkowania (ROU) oraz odpowiadających im zobowiązań leasingowych. Aktywo ROU to nowość w świecie księgowości leasingowej, zdefiniowana zarówno przez FASB (w ASC 842), jak i Międzynarodową Radę Standardów Rachunkowości (w IFRS 16).

Czym jest aktywo z tytułu użytkowania (ROU)?

Aktywo ROU definiuje się jako prawo leasingobiorcy do korzystania z leasingowanego aktywa – użytkowania, eksploatacji lub posiadania – które pozostaje własnością leasingodawcy, przez określony w umowie leasingu czas. Użycie sformułowania „prawo do użytkowania” ma na celu wyraźne rozróżnienie między własnością aktywa a prawem do jego użytkowania.

Przykładowo, jeśli Twoja firma leasinguje wywrotkę, aktywem jest prawo do jej użytkowania, a nie sama wywrotka. W istocie, aktywo ROU jest aktywem niematerialnym.

Obliczanie aktywów ROU i zobowiązań leasingowych

Jak zatem obliczyć wartość tego niematerialnego aktywa i odpowiadających mu zobowiązań? Upraszczając, wartość aktywa ROU ustala się na podstawie początkowej wartości zobowiązania leasingowego, powiększonej o wszelkie bezpośrednie koszty początkowe i przedpłacone (lub naliczone) płatności leasingowe, pomniejszonej o wszelkie zachęty leasingowe otrzymane przez leasingobiorcę.

Formuła obliczania aktywa ROU wygląda następująco:

Aktywo ROU = Wartość bieżąca nieopłaconych płatności leasingowych + Początkowe koszty bezpośrednie poniesione przez leasingobiorcę + lub – Płatności leasingowe dokonane w dniu rozpoczęcia leasingu lub wcześniej – Wszelkie przysługujące zachęty leasingowe.

Wcześniejsze standardy wymagały ujawniania w bilansie jedynie pozycji takich jak czynsze zapłacone z góry lub odroczone. W praktyce oznaczało to, że wszystkie pozostałe leasingi operacyjne były nieujawnionymi zobowiązaniami. Dlatego też, napływ zobowiązań do bilansów jest najbardziej znaczącą zmianą wprowadzoną przez ASC 842 i jedną z największych zmian w historii zasad rachunkowości. Właściciele firm, księgowi i inni interesariusze stanęli przed wyzwaniem aktualizacji procesów księgowości leasingowej, określenia okresu użytkowania aktywów, opracowania kontroli wewnętrznych i wymogów dotyczących ujawnień, wszystko po to, aby ich bilanse były zgodne ze standardami GAAP.

ASC 842 wszedł w życie dla firm prywatnych i organizacji non-profit w roku obrotowym rozpoczynającym się po 15 grudnia 2021 r. Większość spółek publicznych przyjęła nowy standard wcześniej. Oznacza to, że mamy już realne przykłady właściwego podejścia księgowego, które pomagają ocenić rzeczywisty wpływ zobowiązań z tytułu leasingu na bilans.

Bilans wg ASC 840 vs Bilans wg ASC 842

Aby zobrazować zmiany, spójrzmy na przykładowe bilanse przed i po wdrożeniu ASC 842:

Jak widać, w bilansie wg ASC 840 saldo czynszów odroczonych w wysokości 3000 USD jest niewielkie w porównaniu z całkowitymi zobowiązaniami wynoszącymi 29 000 USD. W nowym standardzie, wpływ ASC 842 na bilans jest znaczący. Całkowite aktywa w okresie sprawozdawczym wynoszą 257 000 USD, a całkowite zobowiązania 106 000 USD.

W ASC 840 leasingi operacyjne były wcześniej umieszczane jedynie w przypisach do bilansu i rachunku zysków i strat, a także innych sprawozdań finansowych. Zmiany wprowadzone przez ASC 842 przeniosły aktywa ROU i zobowiązania leasingowe do bilansu, wprowadzając również zmiany w ujawnieniach.

Sprawozdania muszą teraz zawierać szereg ujawnień jakościowych i ilościowych. Obejmuje to ważoną średnią stopę dyskontową, ważony średni pozostały okres leasingu, środki pieniężne wypłacone z tytułu wykazanych zobowiązań leasingowych oraz bardziej szczegółową analizę terminów zapadalności.

Wszystkie te dodatkowe informacje muszą być poparte danymi wykazanymi w bilansie.

Miesięczne zmiany w ramach ASC 842

Zakładając, że leasing operacyjny wymaga miesięcznych płatności, co miesiąc należy zaksięgować dwie dodatkowe transakcje: płatności czynszu, amortyzację aktywa ROU oraz naliczenie odsetek od zobowiązania leasingowego.

Zasadniczo oznacza to obciążenie konta Zobowiązania Leasingowe i uznanie przepływów pieniężnych. Obejmuje to faktyczny wydatek pieniężny poniesiony w danym miesiącu.

Amortyzacja aktywa ROU odbywa się co miesiąc, ujmując miesięczną działalność leasingową poprzez obciążenie kosztów leasingu, uznanie aktywa ROU i uznanie zobowiązań leasingowych.

Debet: Koszty leasingu Kredyt: Aktywo ROU Kredyt: Zobowiązania leasingowe

Koszty leasingu to kwota kosztów czynszu rozłożona liniowo na cały okres leasingu. Kwota zaksięgowana na koncie Zobowiązania Leasingowe reprezentuje korekty mające na celu osiągnięcie nowej wartości bieżącej pozostałych płatności.

W ramach ASC 842 koszty czynszu są zasadniczo takie same jak wcześniej: rozkładane liniowo na okres leasingu.

Istnieją istotne skutki dla rachunku zysków i strat oraz wyniku finansowego w bilansie. Potencjalną zmienną jest tu stopa dyskontowa wykorzystywana do obliczenia wartości bieżącej zobowiązania leasingowego.

Stopa dyskontowa do obliczania wartości bieżącej

Na wysokość zobowiązania leasingowego wpływa kilka czynników: okres leasingu, płatność leasingowa i stopa dyskontowa. ASC 842 wymaga, aby jako stopę dyskontową stosować stopę procentową implicitą w leasingu – jeśli jest ona znana lub można ją łatwo ustalić. Ponieważ leasingodawcy często nie dzielą się stopą z leasingobiorcą ani nie ujawniają innych informacji wymaganych do dokładnego obliczenia stopy procentowej implicyty.

W takich przypadkach leasingobiorca powinien zastosować krańcową stopę procentową pożyczki przedsiębiorstwa. Jest to stopa procentowa, jaką leasingobiorca musiałby zapłacić, aby pożyczyć pieniądze pod zastaw na podobny okres i kwotę równą płatnościom leasingowym w podobnym środowisku gospodarczym.

Jak widać, krańcowa stopa procentowa pożyczki nie jest łatwą odpowiedzią, gdy nie można w rozsądny sposób określić stopy procentowej implicyty leasingu. Mniejsze i początkujące firmy mogą mieć niewielkie doświadczenie w pozyskiwaniu pożyczek zabezpieczonych, a to, co stanowi „podobne środowisko gospodarcze”, jest otwarte na interpretację.

Dla firm prywatnych dostępne jest praktyczne ułatwienie, które pozwala im stosować stopę wolną od ryzyka jako stopę dyskontową. Gdy podmiot prywatny nie zna stopy procentowej implicyty lub ustalenie krańcowej stopy procentowej pożyczki jest trudne, wykorzystanie stopy wolnej od ryzyka wydaje się atrakcyjną opcją.

Stopa wolna od ryzyka jest łatwo dostępna, ponieważ jest publikowana codziennie przez Departament Skarbu USA. Jednak stopa wolna od ryzyka będzie zazwyczaj niższa niż krańcowa stopa procentowa pożyczki, co spowoduje większe zobowiązanie leasingowe i aktywo ROU.

Dlatego też, metoda wybrana do ustalenia stopy dyskontowej może mieć znaczący wpływ na ogólną wysokość zobowiązań leasingowych. W szczególności firmy prywatne, które zdecydują się na zastosowanie stopy wolnej od ryzyka, powinny postępować ostrożnie, dokładnie rozważając wpływ dokonania tego wyboru lub innych ułatwień.

Utrata wartości aktywów ROU i zobowiązań leasingowych

W ogólnych zasadach rachunkowości utrata wartości to strata, która występuje, gdy przepływy pieniężne oczekiwane z aktywa nie są już w stanie utrzymać wartości bilansowej aktywa. Wartość bilansowa jest wówczas obniżana do wartości godziwej aktywa.

Utrata wartości powinna być stosowana do aktywów trwałych i niematerialnych. Od czasu ASC 842 obejmuje to również aktywo ROU.

Amerykańskie ogólnie przyjęte zasady rachunkowości (US GAAP) wymagają od firm oceny aktywów pod kątem ewentualnej utraty wartości w przypadku wystąpienia istotnej zmiany. Jeśli na przykład firma przechodzi znaczną zmianę sytuacji finansowej, niektóre aktywa długoterminowe mogą być przeszacowane, co wymaga analizy utraty wartości.

Gdy aktywo ROU traci na wartości, może to zapoczątkować serię efektów w porównawczych sprawozdaniach finansowych. Dochód netto zostanie obniżony w okresie utraty wartości, a następnie podwyższony w kolejnych okresach, ponieważ wartość aktywa ROU zostanie obniżona.

Okres z dużą liczbą utrat wartości może wywołać fale zmienności w sprawozdawczości finansowej. Z perspektywy zobowiązań leasingowych, problematyczny sprzęt może mieć największy wpływ na bilanse.

Zobowiązania leasingowe i EBITDA

Zobowiązania z tytułu leasingu operacyjnego wprowadzone wraz z ASC 842 ostatecznie dodają więcej liczb do sprawozdań finansowych. Ma to bezpośredni wpływ na kluczowe wskaźniki finansowe, takie jak EBITDA.

Na przykład, wyobraźmy sobie, że leasing operacyjny jest klasyfikowany jako aktywo długoterminowe, podczas gdy odpowiadające mu zobowiązanie leasingowe jest dzielone na zobowiązania krótkoterminowe i długoterminowe. W porównaniu z rachunkowością według wcześniejszych standardów, aktywo ROU zwiększa wartości aktywów trwałych, zobowiązań bieżących i zobowiązań długoterminowych.

Efektem netto będzie nieco niższy wskaźnik bieżącej płynności (wartość aktywów bieżących podzielona przez zobowiązania bieżące). Ma to bezpośredni wpływ na EBITDA i powiązane obliczenia, takie jak wskaźnik zadłużenia do wartości netto, zadłużenie finansowe do EBITDA i wskaźnik obsługi zadłużenia.

Ostatecznie nie powinno to znacząco wpłynąć na bilans w starannie przemyślanym wdrożeniu ASC 842. Zakłada się jednak, że obliczenie przepływów pieniężnych, stóp dyskontowych i innych danych zostało zoptymalizowane dla danej firmy.

Nowe standardy, nowe procesy raportowania

Podsumowując, prawidłowo wdrożone przejście na ASC 842 i uznanie zobowiązań leasingowych wprowadza znaczące zmiany w bilansie i w dużej mierze ma na celu nakreślenie działalności finansowej najemcy.

Dla firm, które są zależne od leasingowanych aktywów, kwota wykazana w sprawozdaniach finansowych jest wyższa niż wcześniej. Może to mieć istotny wpływ na wskaźniki finansowe. Początkowy pomiar aktywa z tytułu użytkowania i zobowiązania leasingowego jest taki sam dla leasingu operacyjnego i finansowego, natomiast ujmowanie kosztów i amortyzacja aktywa ROU różnią się.

Zawiłości związane z ustaleniem stopy dyskontowej mogą również odgrywać dużą rolę w sprawozdawczości zobowiązań leasingowych. Szeroki zakres podejść obliczeniowych dostępnych dla firmy – stopa procentowa implicyta, krańcowa stopa procentowa pożyczki, stopa wolna od ryzyka – wszystkie mają swoje zalety i wady. Wybór jednej metody zamiast drugiej może znacząco wpłynąć na wykazane zobowiązania leasingowe.

Czas i wysiłek poświęcony na wdrożenie będzie miał na początku niewidoczny wpływ na wynik finansowy firmy. Ciężar zmiany procesów, modyfikacji praktyk sprawozdawczych i tworzenia nowych procedur pochłonął wiele czasu dyrektorów finansowych, kontrolerów, dyrektorów księgowości i innych członków zespołów finansowych. Wiele przepracowanych godzin nie zostało przeznaczonych na tworzenie i wdrażanie innych strategii finansowych firmy.

Oprogramowanie wspierające rozliczanie zobowiązań leasingowych

ASC 842 i wymóg ujmowania zobowiązań leasingowych w bilansie zmieniają oblicze sprawozdawczości finansowej. Należy pamiętać, że celem końcowym jest zwiększenie przejrzystości. Zastrzeżeniem jest tutaj, że Twoja firma musi dokonać właściwych wyborów przy wdrażaniu ASC 842 i sposobu, w jaki zespół finansowy stosuje jego zasady. W tym miejscu potrzebujesz oprogramowania zaprojektowanego specjalnie dla zawiłości księgowości leasingowej. Rozwiązania takie jak Occupier wykorzystują nowoczesne i innowacyjne technologie, które zapewniają zgodność z nowymi standardami. Co więcej, oprogramowanie to pomaga zautomatyzować znaczną część księgowości leasingowej, dzięki czemu zamknięcie miesiąca jest szybsze i łatwiejsze niż kiedykolwiek.

Pytania i odpowiedzi (FAQ)

Co to jest aktywo z tytułu użytkowania (ROU)?

Aktywo ROU to prawo leasingobiorcy do korzystania z leasingowanego aktywa przez okres leasingu. Jest to aktywo niematerialne ujmowane w bilansie zgodnie z ASC 842.

Dlaczego wprowadzono standard ASC 842?

ASC 842 został wprowadzony w celu zwiększenia przejrzystości sprawozdań finansowych poprzez ujawnienie zobowiązań leasingowych, które wcześniej były ukryte w przypisach. Nowy standard ma na celu zapewnienie lepszego obrazu sytuacji finansowej przedsiębiorstw.

Jak ASC 842 wpływa na wskaźniki finansowe?

Wprowadzenie zobowiązań leasingowych i aktywów ROU do bilansu może wpłynąć na wskaźniki finansowe, takie jak wskaźnik bieżącej płynności i EBITDA. Ważne jest, aby firmy dokładnie analizowały te zmiany i ich wpływ na ocenę kondycji finansowej.

Jaką stopę dyskontową należy stosować do obliczania wartości bieżącej zobowiązań leasingowych?

ASC 842 preferuje stosowanie stopy procentowej implicyty w leasingu. Jeśli nie jest ona znana, należy zastosować krańcową stopę procentową pożyczki przedsiębiorstwa lub, w przypadku firm prywatnych, stopę wolną od ryzyka.

Czy ASC 842 dotyczy wszystkich rodzajów leasingu?

Tak, ASC 842 dotyczy wszystkich rodzajów leasingu, zarówno leasingu operacyjnego, jak i finansowego, z pewnymi drobnymi wyjątkami. Kluczowa zmiana polega na ujmowaniu w bilansie dotychczasowego leasingu operacyjnego.

Jeśli chcesz poznać inne artykuły podobne do Leasing w bilansie: Kluczowe zmiany ASC 842, możesz odwiedzić kategorię Księgowość.