Usługi zakazane dla audytorów: czego nie mogą świadczyć?

W dzisiejszym dynamicznym świecie biznesu, firmy nieustannie poszukują sposobów na optymalizację kosztów i usprawnienie operacji. Jednym z rozwiązań, które może wydawać się atrakcyjne, jest zlecenie audytorowi świadczenia dodatkowych usług, wykraczających poza tradycyjny audyt finansowy. W końcu, audytorzy doskonale znają firmę, jej procesy i finanse. Pojawia się jednak kluczowe pytanie: czy audytorzy mogą świadczyć usługi niebędące audytem? Odpowiedź, choć kusząca może być twierdząca, jest bardziej złożona i wymaga uwzględnienia aspektów etycznych, prawnych oraz potencjalnych konfliktów interesów.

Granice usług audytorskich: co jest dozwolone, a co zakazane?

Tradycyjnie, rola audytora kojarzy się z niezależną oceną sprawozdań finansowych firmy. Ich zadaniem jest wyrażenie opinii, czy sprawozdania te rzetelnie i jasno przedstawiają sytuację finansową przedsiębiorstwa. Jednak w ostatnich latach, w odpowiedzi na potrzeby rynku i chęć rozszerzenia zakresu działalności, firmy audytorskie zaczęły oferować usługi pozaudytorskie. Dla przedsiębiorców i organizacji non-profit, perspektywa powierzenia audytorowi dodatkowych zadań może być kusząca, szczególnie jeśli wiąże się to z potencjalnymi oszczędnościami i wygodą.

Jednakże, świadczenie usług pozaudytorskich przez audytora rodzi poważne pytania dotyczące niezależności i obiektywizmu. Czy audytor, który doradza firmie w zakresie systemów finansowych, może jednocześnie obiektywnie ocenić sprawozdania finansowe, na których kształtowanie miał wpływ? Ustawodawcy i organy regulacyjne na całym świecie dostrzegają to ryzyko i wprowadzają regulacje mające na celu ochronę niezależności audytorów.

Usługi, których audytor świadczyć nie może: kluczowe wytyczne

Chociaż firmy audytorskie mogą opracowywać własne wewnętrzne wytyczne dotyczące świadczenia usług pozaudytorskich, to ostateczne słowo należy do organów regulacyjnych, takich jak Komisja Papierów Wartościowych i Giełd (SEC) w Stanach Zjednoczonych. SEC jasno określa, jakie usługi są kategorycznie zakazane dla audytorów, aby uniknąć konfliktów interesów. Poniżej przedstawiamy listę kluczowych obszarów, w których audytorzy nie mogą działać na rzecz swoich klientów audytowych:

• Usługi księgowe (Bookkeeping): Audytor nie może prowadzić ksiąg rachunkowych klienta audytowanego. Zakaz ten obejmuje zarówno bieżącą ewidencję operacji gospodarczych, jak i sporządzanie sprawozdań finansowych. Powierzenie tych zadań audytorowi podważałoby jego niezależność, gdyż oceniałby on własną pracę.
• Projektowanie i wdrażanie systemów informatycznych finansowych (Financial Information Systems Design and Implementation): Audytor nie może projektować ani wdrażać systemów informatycznych, które generują informacje finansowe wykorzystywane w sprawozdaniach finansowych. Podobnie jak w przypadku usług księgowych, wpływ audytora na systemy generujące dane finansowe kompromitowałby jego obiektywną ocenę tych danych.
• Usługi wyceny lub szacowania wartości, opinie o uczciwości (Fairness opinions) lub raporty rzeczowych wkładów niepieniężnych (Contribution-in-kind reports): Audytor nie może świadczyć usług wyceny aktywów lub pasywów klienta audytowanego, ani wydawać opinii o uczciwości transakcji, czy raportów dotyczących wkładów niepieniężnych. Usługi te wymagają subiektywnej oceny i mogą prowadzić do konfliktu interesów, jeśli audytor miałby później oceniać sprawozdania finansowe, w których te wyceny są uwzględnione.
• Usługi aktuarialne (Actuarial services): Audytor nie może świadczyć usług aktuarialnych dla klienta audytowanego, szczególnie jeśli usługi te mają istotny wpływ na sprawozdania finansowe. Usługi aktuarialne, takie jak wycena rezerw ubezpieczeniowych czy świadczeń emerytalnych, wymagają specjalistycznej wiedzy i mogą generować znaczące kwoty w sprawozdaniach finansowych.
• Outsourcing audytu wewnętrznego (Internal audit outsourcing services): Audytor nie może przejąć funkcji audytu wewnętrznego w firmie klienta audytowanego. Audyt wewnętrzny jest kluczowym elementem systemu kontroli wewnętrznej, a jego outsourcing do audytora zewnętrznego naruszałoby zasadę niezależności i obiektywizmu. Audytor zewnętrzny nie może oceniać efektywności funkcji, którą sam sprawuje.
• Funkcje kierownicze lub zasoby ludzkie (Management functions or human resources): Audytor nie może pełnić funkcji kierowniczych w firmie klienta audytowanego, ani świadczyć usług związanych z zarządzaniem zasobami ludzkimi. Audytor musi zachować dystans i niezależność od kierownictwa firmy, aby móc obiektywnie ocenić ich działania i sprawozdania finansowe.
• Usługi maklerskie, doradztwa inwestycyjnego lub bankowości inwestycyjnej (Broker-dealer, investment adviser, or investment banking services): Audytor nie może świadczyć usług maklerskich, doradztwa inwestycyjnego ani bankowości inwestycyjnej na rzecz klienta audytowanego. Usługi te często wiążą się z doradztwem w zakresie transakcji finansowych, które mogą znacząco wpływać na sprawozdania finansowe.
• Usługi prawne i usługi eksperckie niezwiązane z audytem (Legal services and expert services unrelated to the audit): Audytor nie może świadczyć usług prawnych ani usług eksperckich, które nie są bezpośrednio związane z audytem finansowym. Świadczenie usług prawnych stwarzałoby ryzyko konfliktu interesów, gdyż audytor mógłby doradzać klientowi w kwestiach prawnych, a następnie oceniać sprawozdania finansowe, które odzwierciedlają skutki tych porad.

Dlaczego te usługi są zakazane? Ochrona niezależności audytora

Zakaz świadczenia wymienionych usług ma na celu przede wszystkim ochronę niezależności audytora. Niezależność jest fundamentem wiarygodności audytu. Inwestorzy, kredytodawcy i inne zainteresowane strony polegają na opinii audytora, ufając, że jest ona obiektywna i wolna od jakichkolwiek wpływów. Świadczenie usług pozaudytorskich, szczególnie tych wymienionych powyżej, może podważyć tę niezależność i stworzyć konflikt interesów. Audytor, który doradza firmie w zakresie systemów finansowych, projektuje je lub prowadzi księgi rachunkowe, traci obiektywizm w ocenie sprawozdań finansowych, na których kształtowanie miał wpływ.

Kluczowym aspektem jest również fakt, że audytor nie może audytować własnej pracy. Jeśli firma audytorska świadczy usługi pozaudytorskie, które mają istotny wpływ na sprawozdania finansowe, traci możliwość niezależnej oceny tych sprawozdań. W takiej sytuacji, firma musiałaby zatrudnić innego audytora do przeprowadzenia audytu, co często przeciwdziała pierwotnemu celowi rozszerzenia zakresu usług audytora, którym była wygoda i potencjalne oszczędności.

Etyczne i prawne aspekty: ostrożność przede wszystkim

Firmy, które nie są wystarczająco duże, aby posiadać komitet audytu, muszą zachować szczególną ostrożność, upewniając się, że ich dostawca usług pozaudytorskich działa w odpowiednich granicach. Pierwszą rzeczą, którą należy sprawdzić, jest to, czy dostawca ma dodatkowe usługi wymienione na swojej stronie internetowej, materiałach marketingowych, lub czy są one w inny sposób dobrze udokumentowane i dostępne publicznie. Pozwoli to uniknąć pozorów naruszenia niezależności firmy, a także zapobiec wszelkim wątpliwościom etycznym lub prawnym dotyczącym dodatkowych usług.

W przypadku wątpliwości co do zakresu usług pozaudytorskich, warto skonsultować się z prawnikiem, który doradzi w zakresie najlepszych praktyk w danym regionie, ponieważ przepisy mogą się różnić. Zawsze należy zachować ostrożność, jeśli chodzi o względy etyczne i prawne. Chociaż może to wymagać dodatkowego wysiłku, zachowanie ostrożności na początku może zaoszczędzić wiele problemów w przyszłości.

Wybór najlepszej firmy: usługi audytorskie i pozaudytorskie

Większość firm potrzebuje dodatkowych usług, aby operacje przebiegały sprawnie i aby utrzymać profesjonalną obsługę klientów i pracowników. Zawarcie umowy z audytorem na te usługi może być bardzo skuteczną oszczędnością czasu, ponieważ nie trzeba będzie odkrywać Ameryki na nowo, organizując spotkania rozpoznawcze z innym usługodawcą, aby wprowadzić go na pokład i zaznajomić z sytuacją. Może to zaoszczędzić pracy, pieniędzy i jeszcze bardziej wzmocnić istniejące już partnerstwo.

Jednak zawarcie umowy z audytorem na te dodatkowe usługi powinno nastąpić dopiero po dokładnym przeglądzie w celu uniknięcia nieoczekiwanych konfliktów interesów. W procesie przeglądu nie zapomnij o:

• Sporządzeniu pełnego opisu zadań związanych z audytem i pozaudytorskich, umieszczonych obok siebie.
• Przejrzeniu wytycznych SEC (lub odpowiednich regulacji w Polsce).
• Rozmowie z innymi właścicielami firm w swojej branży o ich doświadczeniach.
• Skorzystaniu z zewnętrznej porady prawnej na początku, aby upewnić się, że wszystko jest w porządku.

Po zakończeniu kompleksowego przeglądu, możesz mieć pewność, że Twoja firma audytorska i doradcza pomoże Ci osiągnąć cele biznesowe, przestrzegając jednocześnie surowych standardów etycznych.

Podsumowanie

Podsumowując, choć kusząca może być perspektywa rozszerzenia zakresu usług świadczonych przez audytora, należy pamiętać o istotnych ograniczeniach. Przepisy i wytyczne jasno określają, jakich usług audytor nie może świadczyć, aby chronić swoją niezależność i obiektywizm. Przed podjęciem decyzji o zleceniu audytorowi usług pozaudytorskich, należy dokładnie przeanalizować potencjalne konflikty interesów, skonsultować się z prawnikiem i przeprowadzić dogłębny przegląd. Pamiętając o tych zasadach, można skorzystać z wiedzy i doświadczenia audytora, minimalizując jednocześnie ryzyko naruszenia standardów etycznych i prawnych.

Jeśli chcesz poznać inne artykuły podobne do Usługi zakazane dla audytorów: czego nie mogą świadczyć?, możesz odwiedzić kategorię Audyt.