Parki Narodowe: Publiczne czy Prywatne?

Parki narodowe są często uważane za perły w koronie danego kraju, miejsca inspirujące zachwyt i podziw. Ikonowe lokalizacje, takie jak Yosemite czy Yellowstone w Stanach Zjednoczonych, przyciągają turystów z całego świata. Jednak tereny publiczne to znacznie więcej niż tylko te 61 flagowych parków narodowych. To także malownicze rzeki, narodowe pomniki morskie, pola bitew i obszary dziczy. Ale czy parki narodowe to tereny prywatne czy publiczne? Odpowiedź jest prosta: parki narodowe są zdecydowanie terenami publicznymi, zarządzanymi w imieniu i dla dobra społeczeństwa.

Różnorodność Terenów Publicznych

Departament Spraw Wewnętrznych Stanów Zjednoczonych codziennie pracuje nad ochroną tych wyjątkowych miejsc, aby obecne i przyszłe pokolenia mogły doświadczać naturalnych i kulturowych skarbów. Z ponad 400 parkami narodowymi, 560 krajowymi schroniskami dla dzikich zwierząt i blisko 250 milionami akrów innych terenów publicznych zarządzanych przez Departament, niemal każdy ma dostęp do terenów publicznych w swoim pobliżu.

Warto jednak zrozumieć różnice między poszczególnymi typami terenów publicznych. Co odróżnia park narodowy od pomnika narodowego? A co z krajowymi schroniskami dla dzikich zwierząt, narodowymi miejscami historycznymi czy krajowymi obszarami ochrony przyrody? Przyjrzyjmy się bliżej różnym kategoriom amerykańskich terenów publicznych:

Parki Narodowe i Rezerwaty

Parki narodowe to zazwyczaj rozległe obszary ziemi, które chronią różnorodne zasoby, w tym elementy przyrodnicze i historyczne. Parki narodowe mogą być tworzone wyłącznie przez Kongres – pierwszym parkiem narodowym był Yellowstone – i są zarządzane przez Służbę Parków Narodowych (National Park Service - NPS). Celem parków narodowych jest zachowanie krajobrazów w stanie nienaruszonym dla przyszłych pokoleń, przy jednoczesnym oferowaniu możliwości rekreacyjnych.

Istnieją również rezerwaty narodowe, takie jak Jean Lafitte National Historical Park and Preserve w Luizjanie czy Lake Clark National Park and Preserve na Alasce. W sumie System Parków Narodowych obejmuje 28 różnych typów oznaczeń, ale wszystkie są uważane za parki narodowe, niezależnie od nazwy.

Krajowe Schroniska dla Dzikich Zwierząt

Jeśli parki narodowe są najlepszym pomysłem Ameryki, to krajowe schroniska dla dzikich zwierząt są jej najlepiej strzeżoną tajemnicą. Amerykańska Służba Ryb i Dzikiej Przyrody (U.S. Fish & Wildlife Service) zarządza schroniskami dla dzikich zwierząt w celu ochrony amerykańskich ryb, dzikiej fauny i flory.

System Schronisk, utworzony w 1903 roku, kiedy prezydent Theodore Roosevelt ustanowił Pelican Island National Wildlife Refuge, rozrósł się do ponad 560 lokalizacji. Z co najmniej jednym schroniskiem dla dzikich zwierząt w każdym stanie i terytorium USA (a jedno w odległości godziny jazdy od większości dużych miast), oferują one mieszkańcom miast i wielu innym możliwość kontaktu z przyrodą.

Chociaż krajowe schroniska dla dzikich zwierząt działają na rzecz ochrony populacji dzikich zwierząt i ich siedlisk, ponad 500 z nich oferuje bogactwo możliwości rekreacyjnych, w tym szlaki turystyczne, spływy kajakowe i kanadyjkowe, wycieczki samochodowe, obserwację dzikiej przyrody, polowania, wędkarstwo i wiele więcej! Te naturalne skarbnice każdego roku przyjmują ponad 50 milionów wizyt publicznych.

Krajowe Obszary Ochrony Przyrody

Krajowe obszary ochrony przyrody to tereny publiczne zarządzane przez Biuro Gospodarki Gruntami (Bureau of Land Management - BLM), które są przeznaczone dla dobra i przyjemności obecnych i przyszłych pokoleń. Podobnie jak parki narodowe, krajowe obszary ochrony przyrody są wyznaczane przez Kongres i charakteryzują się cechami naukowymi, kulturowymi, historycznymi i rekreacyjnymi. Są to miejsca takie jak Lost Coast w Kalifornii, King Range National Conservation Area i Red Cliffs National Conservation Area w Utah.

Krajowe obszary ochrony przyrody to tylko część Krajowych Terenów Ochrony Przyrody Biura Gospodarki Gruntami, systemu terenów publicznych, który obejmuje jedne z najbardziej spektakularnych krajobrazów w kraju. Obejmują one 901 federalnie uznanych obszarów, obejmujących około 35 milionów akrów, głównie w 12 stanach zachodnich. Oprócz krajowych obszarów ochrony przyrody, Krajowe Tereny Ochrony Przyrody obejmują niektóre pomniki narodowe, obszary dziczy, obszary badawcze dziczy, dzikie i malownicze rzeki oraz narodowe szlaki widokowe i historyczne.

Pomniki Narodowe

Pomniki narodowe chronią określony element przyrodniczy, kulturowy lub historyczny. Mogą to być miejsca takie jak Devils Tower National Monument w Wyoming lub Pullman National Monument w Illinois. Niektóre wyjątkowe miejsca – takie jak Wielki Kanion, Badlands i Zion – były początkowo chronione jako pomniki narodowe, zanim później stały się parkami narodowymi.

Od 1906 roku utworzono 120 pomników narodowych, którymi może zarządzać jedna z siedmiu różnych agencji – indywidualnie lub wspólnie.

Obszary Dziczy

Obszary dziczy to miejsca nietknięte przez ludzi. Ustawa o Obszarach Dziczy z 1964 roku pozwala Kongresowi na wyznaczanie obszarów dziczy, aby zapewnić, że dziewicze tereny dzikie Ameryki nie znikną. Obszary dziczy mogą być częścią parków narodowych, krajowych schronisk dla dzikich zwierząt lub terenów publicznych zarządzanych przez Biuro Gospodarki Gruntami. Istnieje ponad 800 obszarów dziczy – chroniących ponad 110 milionów akrów w 44 stanach.

Biuro Gospodarki Gruntami posiada również 487 Obszarów Badawczych Dziczy – terenów nieskażonych drogami lub innymi formami rozwoju, które oferują wyjątkowe możliwości samotności. Często miejsca te mają szczególne walory ekologiczne, geologiczne lub krajobrazowe, takie jak Handies Peak w Kolorado lub Slinkard w Kalifornii. Niektóre obszary badawcze dziczy zostały wyznaczone jako obszary dziczy lub pomniki narodowe, podczas gdy inne zostały otwarte na użytkowanie nie związane z dziczą.

Narodowe Miejsca Historyczne

Ponad połowa lokalizacji parków narodowych chroni miejsca i upamiętnia osoby, wydarzenia i działania, które są kluczowe dla historii naszego narodu. Narodowe miejsca historyczne (takie jak Lincoln Home w Illinois lub Tuskegee Airmen w Alabamie) zawierają pojedynczy element historyczny, ale narodowe parki historyczne, takie jak Independence National Historical Park – gdzie Kongres Kontynentalny głosował za Niepodległością, a następnie, lata później, została napisana Konstytucja – omawiają wiele historii z różnych czasów. Niezależnie od nazwy, miejsca te opowiadają ikoniczne amerykańskie historie, które definiują, kim jesteśmy i czego bronimy.

Pomniki Narodowe

Pomniki narodowe to miejsca upamiętniające osobę historyczną lub tragiczne wydarzenie. Wiele pomników narodowych znajduje się w Dystrykcie Kolumbii lub w jego pobliżu (pomyśl o Pomniku Lincolna, Pomniku Waszyngtona i Pomniku Thomasa Jeffersona), ale kilka innych jest rozsianych po całym kraju. Jednym z najbardziej rozpoznawalnych jest Mount Rushmore National Memorial.

Narodowe Pola Bitew

Fredericksburg, Chancellorsville, Wilderness i Spotsylvania – to amerykańskie pole bitwy, gdzie wojna secesyjna osiągnęła swój krwawy punkt kulminacyjny. Żadne miejsce nie odzwierciedla bardziej żywo tragicznego kosztu wojny we wszystkich jej formach. Istnieje kilka tytułów używanych dla pól bitew – narodowy park wojskowy, narodowy park pola bitwy, narodowe miejsce pola bitwy i narodowe pole bitwy – ale wszystkie one chronią historię wojskową naszego narodu. Ochrona miejsc takich jak Shiloh National Military Park czy Cowpens National Battlefield zapewnia, że Amerykanie mogą uczyć się z naszej przeszłości.

Krajowe Obszary Rekreacyjne

Krajowe obszary rekreacyjne to tereny w pobliżu dużych zbiorników wodnych, które oferują odwiedzającym możliwość korzystania z aktywności na świeżym powietrzu związanych z wodą – od pływania i kajakarstwa po wędkarstwo i żeglarstwo. Obszary rekreacyjne często obejmują również ważne elementy przyrodnicze i kulturowe. Stany Zjednoczone mają łącznie 40 krajowych obszarów rekreacyjnych, które są zarządzane przez Służbę Parków Narodowych, Biuro Gospodarki Gruntami lub Służbę Leśną Departamentu Rolnictwa USA, a pięć z nich znajduje się w pobliżu obszarów miejskich – zapewniając Amerykanom wspaniałe możliwości kontaktu z przyrodą w ich pobliżu.

Dzikie i Malownicze Rzeki

Dzikie i malownicze rzeki chronią rzeki i otaczające je tereny w ich naturalnym stanie – zapewniając Amerykanom wspaniałą rekreację na świeżym powietrzu. Kluczowe dla dzikich i malowniczych rzek jest to, że są to swobodnie płynące strumienie, które nie zostały spiętrzone ani w żaden sposób zmienione. Chociaż Ustawa o Dzikich i Malowniczych Rzekach z 1968 roku oferuje różne poziomy klasyfikacji w zależności od stanu rzeki, w sumie chroni ona ponad 200 rzek w 35 stanach i Portoryko.

Narodowe Wybrzeża Morskie i Narodowe Wybrzeża Jeziorne

Narodowe wybrzeża morskie i narodowe wybrzeża jeziorne chronią linie brzegowe i niektóre okoliczne wyspy. Ponadto są to niesamowite miejsca do rekreacji wodnej. Podczas gdy narodowe wybrzeża jeziorne mogą znajdować się nad każdym naturalnym jeziorem słodkowodnym, cztery istniejące narodowe wybrzeża jeziorne znajdują się nad Wielkimi Jeziorami. 10 narodowych wybrzeży morskich znajduje się na trzech wybrzeżach Ameryki: Atlantyckim, Zatoki Meksykańskiej i Pacyficznym.

Szlaki Narodowe

Szlaki narodowe dzielą się na trzy grupy: widokowe, historyczne i rekreacyjne. Kongres wyznacza narodowe szlaki widokowe (pomyśl o słynnym Appalachian National Scenic Trail, który rozciąga się od Georgii do Maine) i narodowe szlaki historyczne (takie jak Pony Express National Historic Trail, historyczna trasa, która rozciąga się przez osiem stanów i symbolizuje ducha amerykańskiego Zachodu). Jeśli chodzi o narodowe szlaki rekreacyjne (w tym narodowe szlaki wodne), Sekretarz Spraw Wewnętrznych lub Rolnictwa może je wyznaczyć w odpowiedzi na wniosek agencji lub organizacji zarządzającej.

Finansowanie Parków Narodowych

Amerykański System Parków Narodowych (NPS) jest bezcenny. Jego 85 milionów akrów rozciąga się na wszystkie 50 stanów, Dystrykt Kolumbii i każde terytorium USA. W parkach tych znajdują się cuda geotermalne i geologiczne; miliardy ssaków, ptaków, gadów i ryb; oraz krajobrazy, które należą do najwspanialszych na Ziemi. Równie ważne jest to, że system chroni pola bitew i miejsca pochówku, petroglify i domy prezydenckie, obozy internowania, rancza, stocznie, miejsca Podziemnej Kolei i wiele więcej, a wszystkie one razem opowiadają burzliwą, chwalebną historię Stanów Zjednoczonych Ameryki.

Dziedzictwo NPS jest nieobliczalne, ale w rzeczywistości możliwe jest przypisanie wartości pieniężnej naszym parkom narodowym. Zapisy Departamentu Spraw Wewnętrznych pokazują, że w 2024 roku parki otrzymały 3,475 miliarda dolarów od amerykańskich podatników. To nie są drobne. Ale to niewielka suma w porównaniu z przychodami, które przyniosły wizyty w tych samych parkach w 2024 roku.

Za te 3,475 miliarda dolarów wydatków, nasze parki narodowe z kolei wpompowały oszałamiające 55,6 miliarda dolarów w naszą gospodarkę, ponownie według oficjalnych dokumentów rządowych. Wiemy również, że parki wspierały 415 000 miejsc pracy, co zasila lokalne gospodarki. Księgowi, którzy przeanalizowali te dane w 2023 roku, odkryli, że 19,4 miliarda dolarów tej kwoty brutto wpłynęło w postaci opodatkowanych wynagrodzeń i zarobków. Tak więc, jeśli weźmie się pod uwagę, że mediana stawki podatkowej wynosi 14,5% (według TaxFoundation.org), to w przybliżeniu dwie trzecie pierwotnego finansowania podatkowego parków, czyli 2,71 miliarda dolarów, wraca do rządu w postaci podatków dochodowych od samych wynagrodzeń.

Wiemy również, że około 9,9 miliarda dolarów z tych przychodów (w 2023 roku, według wyżej cytowanego badania) zostało wydane na zakwaterowanie – hotele, motele i specjalistyczne zakwaterowanie. Rząd federalny również otrzymuje część tych przychodów. Koncesje NPS przynoszą ponad 1 miliard dolarów rocznie. Opłaty wstępu, pobierane przez około jedną czwartą parków narodowych, również stanowią znaczące źródło dochodu. W 2024 roku 331 863 358 osób odwiedziło 63 Parki Narodowe Ameryki, co jest nowym rekordem.

Podsumowując, parki narodowe nie tylko nie obciążają podatników, ale wręcz przynoszą ogromne korzyści ekonomiczne, generując wielokrotnie więcej przychodów niż pochłaniają kosztów.

Prywatna Własność w Parkach Narodowych

Służba Parków Narodowych kieruje się Ustawą z dnia 25 sierpnia 1916 r. (Ustawa Organic Act o Służbie Parków Narodowych) w celu ochrony i zachowania zasobów w jednostkach Systemu Parków Narodowych, przy jednoczesnym zapewnieniu publicznego użytkowania i korzystania z tych zasobów. Wiele jednostek parkowych zawiera tereny niefederalne. W zależności od sposobu wykorzystania tych terenów, czasami konieczne jest dążenie do ich nabycia lub udziałów w nich, lub przeprowadzanie wymiany gruntów w celu ochrony zasobów i zapewnienia możliwości użytkowania i korzystania przez odwiedzających. Prace te są prowadzone we współpracy ze stanami, samorządami lokalnymi, organizacjami non-profit i właścicielami nieruchomości w celu zapewnienia różnych form ochrony.

Obecnie System Parków Narodowych obejmuje ponad 85 milionów akrów, ale ponad 2,6 miliona akrów ziemi stanowiącej własność prywatną pozostaje w granicach parków. Nabycie całej ziemi stanowiącej własność prywatną w granicach danego parku nie zawsze jest konieczne, a w niektórych przypadkach niewykonalne. Jednak wiele z tych terenów jest ważnych dla użytkowania przez odwiedzających i zachowania zasobów, dlatego też zostały one zidentyfikowane jako tereny, które należy chronić w całości lub poprzez służebność gruntową widokową/ochronną.

Fundusz Federalny Ochrony Gruntów i Wód jest wykorzystywany do nabywania gruntów, wód i udziałów w nich niezbędnych do osiągnięcia celów zarządzania przyrodniczego, kulturowego, dzikiej przyrody i rekreacyjnego Służby Parków Narodowych.

FAQ - Często Zadawane Pytania

Czy parki narodowe są terenami publicznymi czy prywatnymi?

Parki narodowe są terenami publicznymi, co oznacza, że należą do społeczeństwa i są zarządzane przez rząd w jego imieniu. Są one otwarte dla publiczności, która może z nich korzystać i cieszyć się ich pięknem i zasobami.

Czy w parku narodowym można prowadzić działalność gospodarczą?

Prowadzenie działalności gospodarczej w parkach narodowych jest zazwyczaj ograniczone i regulowane. Część usług, takich jak hotele i restauracje, jest prowadzona przez prywatne firmy na zasadach koncesji, ale głównym celem parku jest ochrona przyrody, a nie generowanie zysku.

Czy nasze podatki idą na parki narodowe?

Tak, część naszych podatków jest przeznaczana na finansowanie parków narodowych, ale, jak pokazują dane, inwestycja ta zwraca się z nawiązką w postaci korzyści ekonomicznych, miejsc pracy i ochrony bezcennego dziedzictwa naturalnego i kulturowego. Parki narodowe w rzeczywistości generują więcej pieniędzy dla gospodarki niż kosztują podatników.

Czy ludzie są właścicielami nieruchomości na terenie parków narodowych?

Tak, w granicach parków narodowych mogą znajdować się tereny prywatne. Służba Parków Narodowych czasami dąży do nabycia tych terenów, ale nie zawsze jest to możliwe lub konieczne. Współpraca z właścicielami prywatnych gruntów jest ważna dla ochrony zasobów parków.

Podsumowanie

Parki narodowe, choć różnorodne w swoich typach i celach, łączy jedno: są to tereny publiczne, przeznaczone dla dobra wszystkich. Są one nie tylko skarbnicą przyrody i historii, ale także generatorem korzyści ekonomicznych i miejsc pracy. Inwestycja w parki narodowe to inwestycja w przyszłość, w zachowanie dziedzictwa dla przyszłych pokoleń i w dostęp do piękna natury dla każdego.

Jeśli chcesz poznać inne artykuły podobne do Parki Narodowe: Publiczne czy Prywatne?, możesz odwiedzić kategorię Rachunkowość.