Jak księgować podatek akcyzowy w KPiR?

Podatek akcyzowy, choć obciąża przedsiębiorców, finalnie spoczywa na barkach konsumentów. Jest to podatek pośredni, co oznacza, że przedsiębiorca jest zobowiązany do jego zapłaty, ale jego koszt jest wliczony w cenę produktu i ponoszony przez nabywcę. W kontekście prowadzenia działalności gospodarczej i rozliczeń w Księdze Przychodów i Rozchodów (KPiR), istotne jest prawidłowe ujęcie tego podatku. Jak zatem księgować akcyzę, by uniknąć błędów i zachować zgodność z przepisami?

Akcyza jako koszt uzyskania przychodu

Dobra wiadomość dla przedsiębiorców jest taka, że zapłacony podatek akcyzowy stanowi koszt uzyskania przychodu. Przepisy podatkowe jasno wskazują, że akcyza nie jest wydatkiem wyłączonym z kosztów podatkowych. Co więcej, wydatek na jej zapłatę jest bezpośrednio związany z działalnością gospodarczą, której celem jest osiągnięcie przychodu. Dzięki temu, przedsiębiorca może pomniejszyć podstawę opodatkowania o wartość zapłaconej akcyzy, co realnie wpływa na obniżenie podatku dochodowego.

Moment ujęcia akcyzy w KPiR

Kluczowe jest określenie momentu, w którym podatek akcyzowy powinien zostać wpisany do KPiR. Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za dzień poniesienia kosztu podatkowego uważa się dzień wystawienia faktury lub innego dokumentu potwierdzającego poniesienie kosztu. W przypadku akcyzy, momentem poniesienia kosztu jest data wystawienia dokumentu potwierdzającego zapłatę podatku. Najczęściej będzie to dokument celny lub deklaracja akcyzowa z potwierdzeniem zapłaty. Należy pamiętać, aby ująć akcyzę w KPiR niezwłocznie po otrzymaniu dokumentu, zgodnie z datą jego wystawienia.

Akcyza od wyrobów węglowych a KPiR

Szczególnym przypadkiem jest sprzedaż wyrobów węglowych. Zgodnie z ustawą o podatku akcyzowym, sprzedaż wyrobów węglowych na terytorium kraju, Wewnątrzwspólnotowe Nabycie Towarów (WNT), Wewnątrzwspólnotowa Dostawa Towarów (WDT) oraz import i eksport podlegają opodatkowaniu akcyzą. Obowiązek podatkowy w przypadku sprzedaży wyrobów węglowych powstaje w momencie ich wydania przewoźnikowi, a jeśli sprzedaż jest udokumentowana fakturą – w chwili jej wystawienia, ale nie później niż w momencie wydania produktów.

Podatek akcyzowy zapłacony od sprzedaży wyrobów węglowych jest kosztem podatkowym, który należy ująć w KPiR na podstawie dowodu dokumentującego poniesienie wydatku, najczęściej faktury VAT. Istotne jest jednak, że do kosztów nie można zaliczyć strat wynikających z ubytków akcyzowych, ani podatku akcyzowego od tych ubytków. Przedsiębiorca powinien dbać o minimalizację ubytków wyrobów akcyzowych, gdyż te nie będą mogły pomniejszyć podstawy opodatkowania.

Akcyza od samochodów używanych a KPiR

Kolejną specyficzną sytuacją jest sprzedaż samochodów używanych sprowadzanych z zagranicy. W tym przypadku, podatek akcyzowy płacony przy nabyciu samochodu stanowi element ceny zakupu. Oznacza to, że akcyza nie jest ujmowana jako oddzielny koszt, ale zwiększa wartość początkową samochodu, która jest następnie uwzględniana w kosztach poprzez odpisy amortyzacyjne (jeśli samochód jest środkiem trwałym) lub bezpośrednio w koszty sprzedaży (w przypadku samochodów przeznaczonych na sprzedaż).

W przypadku samochodów sprowadzanych z zagranicy, należny podatek akcyzowy płacony od ich nabycia należy uwzględnić w wartości spisu z natury. Nie ma znaczenia, czy auto zostało sprowadzone z krajów Unii Europejskiej, czy spoza niej. Zakup samochodów sprowadzanych do Polski z innych krajów powinien zostać ujęty w KPiR w dniu sprowadzenia pojazdu do kraju. Przepisy mówią, że zakup powinien być ujęty w KPiR już po otrzymaniu towaru, jednak nie może to być później niż w dzień przekazania do magazynu lub w dzień sprzedaży.

W sytuacji, gdy zgłoszenie do opodatkowania akcyzą ma miejsce już po dacie sprowadzenia samochodu do Polski, a więc po ujęciu zakupu auta w KPiR, wartość podatku akcyzowego należy ująć w dacie zgłoszenia podatku. Dodatkowo, razem ze spisem powinna zostać umieszczona informacja, której pozycji zakupu dotyczy wpis. Ważne jest, aby prawidłowo zidentyfikować moment powstania obowiązku podatkowego i terminowo uregulować zobowiązanie z tytułu akcyzy, aby uniknąć konsekwencji karno-skarbowych.

Elektroniczna ewidencja akcyzowa (CEWA)

Od pewnego czasu, w obszarze akcyzy pojawia się temat elektronicznej ewidencji wyrobów akcyzowych (CEWA). System ten ma na celu usprawnienie kontroli nad obrotem wyrobami akcyzowymi i ułatwienie przedsiębiorcom prowadzenia ewidencji. Początkowo, obligatoryjne elektroniczne ewidencje miały zostać wdrożone już w 2022 roku, jednak termin ten był kilkukrotnie przesuwany. Aktualnie, zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Finansów, Centralna Ewidencja Wyrobów Akcyzowych (CEWA) ma zacząć obowiązywać od 1 lutego 2024 roku, prawdopodobnie z 18-miesięcznym okresem przejściowym dla wszystkich podmiotów.

Kto musi prowadzić ewidencję akcyzową?

Obowiązek prowadzenia ewidencji akcyzowej spoczywa na podmiotach, które:

• Korzystają z energii elektrycznej wytworzonej samodzielnie za pomocą instalacji fotowoltaicznej.
• Posiadają status podmiotu zużywającego (korzystają z wyrobów zwolnionych ze względu na przeznaczenie, np. oleje smarowe).
• Posiadają status podatnika akcyzy od energii elektrycznej.
• Posiadają status pośredniczącego podmiotu węglowego lub gazowego.
• Nabywają wewnątrzwspólnotowo wyroby akcyzowe.
• Prowadzą skład podatkowy.
• Posiadają status zarejestrowanego wysyłającego.
• Posiadają status podmiotu pośredniczącego.

Harmonogram wdrożenia CEWA

Do 1 lutego 2024 roku przedsiębiorcy mogą prowadzić ewidencję akcyzową w formie elektronicznej lub papierowej. Przez kolejne 18 miesięcy (od 1 lutego 2024 roku) – w formie papierowej, elektronicznej lub przy użyciu systemu CEWA. Po zakończeniu 18-miesięcznego okresu przejściowego, ewidencja będzie musiała być prowadzona wyłącznie za pomocą CEWA.

Wymagania dla programów do ewidencji akcyzowej

Programy do prowadzenia elektronicznej ewidencji akcyzowej muszą spełniać określone wymogi, zawarte w Rozporządzeniu. Powinny one m.in.:

• Umożliwiać wgląd w treść wpisów.
• Zapewniać ochronę danych przed zniekształceniem lub utratą.
• Umożliwiać korektę danych z identyfikacją osoby i datą korekty.
• Umożliwiać generowanie wydruków wpisów, zestawień, podsumowań i raportów.
• Uniemożliwiać usuwanie wpisów.

Przedsiębiorcy zobowiązani do prowadzenia ewidencji elektronicznej muszą przechowywać kopie dokumentacji na nośniku danych lub w formie wydruku za okresy jednodniowe.

Płatność podatku akcyzowego

Podatek akcyzowy należy obliczyć i wpłacić na konto właściwej izby celnej w terminie do 25 dnia miesiąca po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy. Należy również pamiętać o obowiązku złożenia deklaracji dla podatku akcyzowego do właściwego naczelnika urzędu skarbowego w tym samym terminie.

W przypadku niektórych podmiotów (zarejestrowani odbiorcy, składy podatkowe, podmioty z zezwoleniem na wyprowadzenie wyrobów z cudzego składu), istnieje obowiązek wpłat dziennych akcyzy. Wpłaty dzienne należy dokonywać nie później niż 25 dnia po dniu, w którym powstał obowiązek podatkowy. Wpłaty dzienne są następnie uwzględniane w deklaracjach AKC-4/AKC-4zo.

Na jakie konto wpłacać akcyzę?

Podatek akcyzowy należy wpłacać na konto właściwej izby celnej. Informacje o właściwym koncie bankowym można uzyskać w urzędzie celno-skarbowym lub na stronach internetowych Krajowej Administracji Skarbowej.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Czy podatek akcyzowy jest kosztem uzyskania przychodu?

Tak, podatek akcyzowy jest kosztem uzyskania przychodu i może być ujęty w KPiR.

Kiedy należy ująć akcyzę w KPiR?

Akcyzę należy ująć w KPiR w dacie wystawienia dokumentu potwierdzającego poniesienie kosztu.

Jak księgować akcyzę od samochodów używanych?

Akcyza od samochodów używanych zwiększa cenę zakupu i jest ujmowana w wartości spisu z natury.

Od kiedy obowiązuje elektroniczna ewidencja akcyzowa (CEWA)?

System CEWA ma zacząć obowiązywać od 1 lutego 2024 roku, prawdopodobnie z 18-miesięcznym okresem przejściowym.

Gdzie wpłacać podatek akcyzowy?

Podatek akcyzowy należy wpłacać na konto właściwej izby celnej.

Podsumowanie

Prawidłowe księgowanie podatku akcyzowego w KPiR jest istotne dla zachowania zgodności z przepisami i uniknięcia potencjalnych problemów z organami podatkowymi. Należy pamiętać, że akcyza jest kosztem uzyskania przychodu, a moment jej ujęcia w KPiR zależy od rodzaju transakcji. Warto również śledzić zmiany w przepisach dotyczących elektronicznej ewidencji akcyzowej (CEWA) i przygotować się do jej wdrożenia. W przypadku wątpliwości, zawsze warto skonsultować się z księgowym lub doradcą podatkowym.

Jeśli chcesz poznać inne artykuły podobne do Jak księgować podatek akcyzowy w KPiR?, możesz odwiedzić kategorię Księgowość.