Jak Legalnie Uniknąć Opłat za Dom Pomocy Społecznej?

W obliczu starzejącego się społeczeństwa i coraz częściej rozluźniających się więzi rodzinnych, problem finansowania pobytu w Domu Pomocy Społecznej (DPS) staje się coraz bardziej palący. Wielu z nas zastanawia się, czy istnieje sposób, by legalnie uniknąć tych niemałych kosztów, nie obciążając przy tym budżetu domowego. Czy zawsze musimy płacić za pobyt bliskiej osoby w DPS? Kto konkretnie jest do tego zobowiązany? I co najważniejsze, czy istnieją legalne sposoby na zwolnienie z opłat? W tym artykule przyjrzymy się bliżej tym kwestiom, analizując przepisy prawa i przedstawiając praktyczne wskazówki.

Opłata za pobyt w Domu Pomocy Społecznej – podstawa prawna i osoby zobowiązane

Kluczowym aktem prawnym regulującym kwestie opłat za pobyt w DPS jest ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej. Artykuł 61 ust. 1 tej ustawy jasno określa krąg osób zobowiązanych do ponoszenia tych kosztów. Zgodnie z przepisami, do wnoszenia opłaty zobowiązani są:

1. Mieszkaniec domu pomocy społecznej – w pierwszej kolejności to na nim spoczywa obowiązek finansowania swojego pobytu.
2. Małżonek, zstępni przed wstępnymi – czyli dzieci i wnuki przed rodzicami i dziadkami. Obowiązek ten dotyczy jednak tylko sytuacji, gdy mieszkaniec DPS nie jest w stanie sam w pełni pokryć kosztów.
3. Gmina, z której osoba została skierowana do DPS – gmina wchodzi do akcji, gdy mieszkaniec i jego bliscy nie są w stanie pokryć pełnych kosztów pobytu.

Warto podkreślić, że małżonek, zstępni i gmina stają się zobowiązani do opłat tylko wtedy, gdy mieszkaniec domu nie ponosi pełnej odpłatności. Zasadą jest, że to mieszkaniec DPS w pierwszej kolejności pokrywa koszty swojego pobytu, a dopiero gdy jego środki są niewystarczające, w grę wchodzą kolejne osoby.

Jak obliczana jest opłata?

Ustawa precyzuje również sposób wyliczania opłat. Mieszkaniec domu jest zobowiązany do wnoszenia opłaty nie więcej niż 70% swojego dochodu. W przypadku osób małoletnich, opłatę wnosi przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, również nie więcej niż 70% tych dochodów.

W przypadku małżonka i zstępnych, wysokość opłaty ustalana jest w drodze umowy zawartej z gminą. Ustawa określa kryteria dochodowe, które brane są pod uwagę przy zawieraniu takiej umowy. Mianowicie, w przypadku osoby samotnie gospodarującej, dochód musi być wyższy niż 300% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, a po wniesieniu opłaty musi pozostać kwota nie niższa niż 300% tego kryterium. Podobnie jest w przypadku osoby w rodzinie – dochód na osobę musi być wyższy niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, a po opłacie musi pozostać kwota nie niższa niż 300% tego kryterium.

Jeśli małżonek lub zstępni odmówią zawarcia umowy, gmina ma prawo ustalić wysokość ich opłaty w drodze decyzji administracyjnej. W przypadku braku zgody na wywiad środowiskowy, decyzja również zostanie wydana, a opłata zostanie ustalona na podstawie dostępnych informacji.

Jak uniknąć opłat za DPS? Możliwości zwolnienia

Na szczęście, ustawa o pomocy społecznej przewiduje możliwość zwolnienia z opłat za pobyt w DPS. Artykuł 64 ustawy określa szczegółowe przesłanki, które mogą uzasadniać takie zwolnienie.

Zwolnienie z opłaty, częściowe lub całkowite, może zostać przyznane na wniosek osoby zobowiązanej do opłaty, po przeprowadzeniu rodzinnego wywiadu środowiskowego. Wywiad ten ma na celu ustalenie sytuacji materialnej i osobistej wnioskodawcy.

Ustawa wymienia szereg okoliczności, które mogą być brane pod uwagę przy rozpatrywaniu wniosku o zwolnienie. Są to między innymi:

• Wnoszenie opłaty za pobyt innych członków rodziny w DPS, ośrodku wsparcia lub innej placówce – jeśli dana osoba już ponosi koszty opieki nad innymi bliskimi, może to być argument za zwolnieniem.
• Uzasadnione okoliczności, takie jak długotrwała choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych – trudna sytuacja życiowa i finansowa może być podstawą do zwolnienia.
• Sytuacja, w której małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia – gdy dochody rodziny są skromne, zwolnienie może być uzasadnione.
• Ciąża lub samotne wychowywanie dziecka przez osobę zobowiązaną do opłaty – te okoliczności również mogą wpływać na możliwość uzyskania zwolnienia.
• Pobyt osoby zobowiązanej do opłaty lub jej rodzica w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka lub placówce opiekuńczo-wychowawczej w przeszłości – w pewnych sytuacjach, historia rodziny może być brana pod uwagę.
• Przedstawienie wyroku sądu oddalającego powództwo o alimenty na rzecz osoby kierowanej do DPS lub mieszkańca domu – jeśli osoba zobowiązana nie ma obowiązku alimentacyjnego, może to być argument za zwolnieniem.
• Wykazanie rażącego naruszenia przez osobę kierowaną do DPS lub mieszkańca domu obowiązku alimentacyjnego lub innych obowiązków rodzinnych względem osoby zobowiązanej do wnoszenia opłaty – w skrajnych przypadkach, zachowanie mieszkańca DPS w przeszłości może mieć wpływ na decyzję o zwolnieniu.

Istnieje również bezwzględne zwolnienie z opłaty. Osoba obowiązana do opłaty jest całkowicie zwalniana, jeśli przedstawi:

• Prawomocne orzeczenie sądu o pozbawieniu mieszkańca DPS władzy rodzicielskiej nad tą osobą i oświadczy, że władza rodzicielska nie została przywrócona, lub
• Prawomocne orzeczenie sądu o skazaniu mieszkańca za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego popełnione na szkodę osoby obowiązanej do opłaty, jej zstępnego, małoletniego lub pełnoletniego nieporadnego ze względu na wiek, stan psychiczny lub fizyczny rodzeństwa lub jej rodzica, chyba że skazanie uległo zatarciu.

W tych dwóch przypadkach, organ gminy nie ma możliwości uznania, a zwolnienie jest obligatoryjne. Jest to szczególnie istotne w sytuacjach, gdzie relacje rodzinne były skrajnie trudne i naznaczone przemocą lub zaniedbaniem.

Warto również wspomnieć o Członkach Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej oraz działaczach opozycji antykomunistycznej i osobach represjonowanych z powodów politycznych. Oni również mogą być zwolnieni z opłat za DPS, na wniosek lub z urzędu. W tym przypadku, gmina bierze pod uwagę również swoją sytuację finansową.

Procedura ubiegania się o zwolnienie z opłat

Aby ubiegać się o zwolnienie z opłat, należy złożyć wniosek do właściwego organu gminy. Wniosek powinien być poparty odpowiednią dokumentacją, potwierdzającą okoliczności uzasadniające zwolnienie. Kluczowym elementem procedury jest rodzinny wywiad środowiskowy, który przeprowadzi pracownik socjalny. Na podstawie zebranych informacji i dokumentów, gmina podejmie decyzję o zwolnieniu, częściowym zwolnieniu lub odmowie zwolnienia z opłat.

W przypadku otrzymania decyzji o odmowie zwolnienia lub decyzji ustalającej wysokość opłaty, z którą się nie zgadzamy, przysługuje nam prawo do odwołania. Odwołanie należy wnieść do organu II instancji w terminie 14 dni od dnia otrzymania decyzji. Jeśli odwołanie zostanie rozpatrzone negatywnie, kolejnym krokiem jest skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Na wniesienie skargi mamy 30 dni od dnia doręczenia decyzji organu II instancji. Warto pamiętać o tych terminach, by nie stracić możliwości odwołania się od niekorzystnej decyzji.

Opłata za DPS – o czym warto pamiętać? Podsumowanie

Podsumowując, kwestia opłat za Dom Pomocy Społecznej jest złożona, ale istnieją możliwości legalnego uniknięcia lub zmniejszenia tych kosztów. Najważniejsze punkty, o których warto pamiętać, to:

• Zasadą jest, że to mieszkaniec DPS ponosi opłaty za swój pobyt, do wysokości 70% swojego dochodu.
• Członkowie rodziny (małżonek, zstępni) i gmina wchodzą do akcji dopiero, gdy mieszkaniec nie jest w stanie pokryć pełnej odpłatności.
• Istnieje możliwość zwolnienia z opłat, częściowego lub całkowitego, na wniosek osoby zobowiązanej.
• Ustawa o pomocy społecznej wymienia szereg okoliczności uzasadniających zwolnienie, od trudnej sytuacji materialnej po skrajne przypadki przemocy w rodzinie.
• Procedura zwolnienia wymaga złożenia wniosku i przeprowadzenia wywiadu środowiskowego.
• W przypadku niekorzystnej decyzji, przysługuje prawo do odwołania i skargi do sądu administracyjnego.

Znajomość przepisów i świadomość swoich praw to pierwszy krok do skutecznego ubiegania się o zwolnienie z opłat za DPS. Warto dokładnie przeanalizować swoją sytuację i, w razie potrzeby, skorzystać z pomocy specjalistów, np. adwokata specjalizującego się w sprawach pomocy społecznej.

Jeśli chcesz poznać inne artykuły podobne do Jak Legalnie Uniknąć Opłat za Dom Pomocy Społecznej?, możesz odwiedzić kategorię Rachunkowość.