21/03/2025
W dynamicznym i wymagającym świecie żeglugi morskiej, audyty stanowią fundament bezpiecznych i efektywnych operacji. Nie są one jedynie formalnością, lecz kluczowym narzędziem zapewniającym zgodność z przepisami, minimalizującym ryzyko i optymalizującym wydajność. Audyt na statku to kompleksowa ocena, mająca na celu weryfikację, czy statek, jego załoga i operacje są prowadzone zgodnie z ustalonymi standardami, regulacjami i najlepszymi praktykami branżowymi.

Rodzaje audytów morskich
Świat audytów morskich jest różnorodny, obejmując szereg inspekcji i ocen, z których każdy koncentruje się na specyficznych aspektach operacji statku. Możemy wyróżnić między innymi:
- Audyty bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP)
- Audyty ISM (International Safety Management Code)
- Audyty ISPS (International Ship and Port Facility Security Code)
- Audyty nawigacyjne
- Audyty techniczne
- Audyty ładunkowe
W niniejszym artykule skupimy się na dwóch szczególnie istotnych rodzajach audytów: zdalnym audycie nawigacyjnym (RNA) oraz wewnętrznym audycie ISPS.
Zdalny Audyt Nawigacyjny (RNA)
Tradycyjny audyt nawigacyjny często wiąże się z koniecznością fizycznej obecności audytora na statku. W globalnym przemyśle żeglugowym, gdzie statki operują na całym świecie, dotarcie do konkretnego statku w odpowiednim czasie i miejscu może stanowić poważne wyzwanie logistyczne i finansowe. Koszty podróży audytora nierzadko przewyższają koszty samego audytu. W odpowiedzi na te wyzwania, narodziła się koncepcja zdalnego audytu nawigacyjnego (RNA).
Wykorzystanie technologii w RNA
Zdalny audyt nawigacyjny wykorzystuje nowoczesne technologie, aby umożliwić przeprowadzenie audytu bez fizycznej obecności audytora na statku. Dwa główne podejścia w RNA to:
- Audyt oparty na danych z VDR (Voyage Data Recorder): VDR, często nazywany „czarną skrzynką” statku, rejestruje szereg danych nawigacyjnych i operacyjnych. Audytor może zdalnie analizować te dane, aby ocenić praktyki nawigacyjne, przestrzeganie procedur i ogólną wydajność nawigacyjną statku. Analiza VDR pozwala na obiektywną ocenę wielu aspektów, takich jak trasa rejsu, prędkość, użycie autopilota, komunikacja na mostku i reakcje załogi w różnych sytuacjach.
- Audyt oparty na zdalnej analizie planów przejścia: Przed każdym rejsem, załoga statku opracowuje szczegółowy plan przejścia. W RNA, audytor może zdalnie przeanalizować te plany, oceniając ich kompletność, zgodność z najlepszymi praktykami i potencjalne ryzyka. Ten rodzaj audytu koncentruje się na prewencji i planowaniu, pomagając zidentyfikować potencjalne problemy nawigacyjne jeszcze przed rozpoczęciem rejsu.
Wywiady telefoniczne w RNA
Zdalne audyty nawigacyjne mogą być często uzupełnione o wywiady telefoniczne z kluczowymi członkami załogi, takimi jak kapitan i oficerowie nawigacyjni. Wywiady te pozwalają audytorowi na uzyskanie dodatkowych informacji, wyjaśnienie wątpliwości i lepsze zrozumienie kontekstu operacyjnego. Chociaż osobista interakcja między audytorem a audytowanym jest cenna, RNA, w połączeniu z wywiadami telefonicznymi, może zapewnić kompleksową i skuteczną ocenę nawigacyjną.
Zalety Zdalnego Audytu Nawigacyjnego
RNA oferuje szereg korzyści, w tym:
- Redukcja kosztów: Eliminacja kosztów podróży audytora znacząco obniża całkowity koszt audytu.
- Oszczędność czasu: RNA jest zazwyczaj szybszy do przeprowadzenia niż tradycyjny audyt, co minimalizuje zakłócenia w harmonogramie statku.
- Elastyczność: RNA można przeprowadzić w dogodnym czasie, niezależnie od lokalizacji statku.
- Dostęp do ekspertyzy: RNA umożliwia dostęp do specjalistycznych audytorów, niezależnie od ich lokalizacji geograficznej.
Wewnętrzny Audyt ISPS (International Ship and Port Facility Security Code)
Kodeks ISPS (Międzynarodowy Kodeks Ochrony Statku i Obiektu Portowego) został wprowadzony w odpowiedzi na zagrożenia terrorystyczne i ma na celu wzmocnienie bezpieczeństwa w przemyśle morskim. Wewnętrzne audyty ISPS są kluczowym elementem zapewnienia zgodności z tym kodeksem.

Cel Wewnętrznego Audytu ISPS
Głównym celem wewnętrznego audytu ISPS jest ocena i weryfikacja skuteczności planu ochrony statku (SSP – Ship Security Plan). Audyt ma na celu identyfikację potencjalnych luk w planie, ocenę jego aktualności i adekwatności do aktualnych zagrożeń oraz sprawdzenie, czy załoga statku jest odpowiednio przeszkolona i przygotowana do wdrażania procedur bezpieczeństwa.
Wewnętrzne audyty ISPS są przeprowadzane w różnych celach, w tym:
- Ocena planów ochrony: Sprawdzenie, czy SSP jest kompleksowy, aktualny i zgodny z wymaganiami Kodeksu ISPS.
- Roczna ocena: Regularna, coroczna ocena SSP w celu zapewnienia jego ciągłej skuteczności i aktualności.
- Przygotowanie statku: Audyty przeprowadzane w celu przygotowania statku do audytów zewnętrznych, inspekcji państwa bandery lub inspekcji portowych (PSC – Port State Control).
Zakres Wewnętrznego Audytu ISPS
Audyt wewnętrzny ISPS obejmuje szeroki zakres aspektów związanych z bezpieczeństwem statku i obiektu portowego, w tym:
- Kompetencje i dokumentacja: Ocena kompetencji personelu odpowiedzialnego za bezpieczeństwo, weryfikacja dokumentacji związanej z bezpieczeństwem (plany, procedury, rejestry szkoleń).
- Wdrażanie Kodeksu ISPS: Sprawdzenie, czy statek i obiekt portowy w pełni wdrażają wymagania Kodeksu ISPS oraz obowiązujących przepisów krajowych i międzynarodowych.
- Przepisy i regulacje: Upewnienie się, że statek i obiekt portowy przestrzegają wszystkich obowiązujących przepisów i regulacji dotyczących bezpieczeństwa morskiego.
Porównanie RNA i Wewnętrznego Audytu ISPS
Chociaż oba rodzaje audytów są istotne dla bezpieczeństwa i zgodności w żegludze, różnią się one zakresem i celem.
Cecha | Zdalny Audyt Nawigacyjny (RNA) | Wewnętrzny Audyt ISPS |
---|---|---|
Cel | Ocena praktyk nawigacyjnych i zgodności z procedurami nawigacyjnymi. | Ocena planu ochrony statku i zgodności z Kodeksem ISPS. |
Zakres | Koncentruje się na aspektach nawigacyjnych, takich jak planowanie trasy, prowadzenie nawigacji, użycie sprzętu nawigacyjnego. | Koncentruje się na aspektach bezpieczeństwa, takich jak dostęp do statku, ochrona przed zagrożeniami, procedury bezpieczeństwa. |
Metodologia | Zdalna analiza danych VDR i planów przejścia, wywiady telefoniczne. | Kontrola dokumentacji, wywiady z załogą, inspekcje fizyczne statku. |
Częstotliwość | Może być przeprowadzany regularnie lub ad hoc, w zależności od potrzeb i wymagań. | Wymagany corocznie (wewnętrzna ocena). |
Korzyści z Przeprowadzania Audytów Morskich
Niezależnie od rodzaju, audyty morskie przynoszą szereg korzyści dla operatorów statków, załogi i całego przemysłu żeglugowego:
- Zwiększenie bezpieczeństwa: Audyty pomagają identyfikować i eliminować potencjalne zagrożenia dla bezpieczeństwa statku, załogi i środowiska morskiego.
- Zgodność z przepisami: Audyty zapewniają zgodność z międzynarodowymi i krajowymi przepisami oraz kodeksami, takimi jak ISM i ISPS.
- Poprawa efektywności operacyjnej: Audyty mogą ujawnić obszary, w których można usprawnić procesy operacyjne i zwiększyć wydajność.
- Redukcja ryzyka: Audyty pomagają minimalizować ryzyko wypadków, awarii i innych incydentów, co przekłada się na mniejsze straty finansowe i reputacyjne.
- Usprawnienie zarządzania: Audyty dostarczają cennych informacji zarządczych, które mogą być wykorzystane do podejmowania lepszych decyzji i ciągłego doskonalenia.
Często Zadawane Pytania (FAQ)
- Kto przeprowadza audyty morskie?
- Audyty morskie mogą być przeprowadzane przez różne podmioty, w tym wewnętrznych audytorów firmy, zewnętrzne firmy audytorskie, organizacje klasyfikacyjne, państwa bandery i państwa portu.
- Jak często należy przeprowadzać audyty morskie?
- Częstotliwość audytów morskich zależy od rodzaju audytu, wymagań regulacyjnych i wewnętrznych polityk firmy. Niektóre audyty, takie jak wewnętrzna ocena ISPS, są wymagane corocznie, podczas gdy inne mogą być przeprowadzane rzadziej lub ad hoc.
- Czy audyty morskie są obowiązkowe?
- Tak, wiele audytów morskich jest obowiązkowych na mocy międzynarodowych konwencji i kodeksów, takich jak ISM i ISPS, oraz przepisów krajowych. Niezależnie od obowiązkowego charakteru, audyty są zalecane jako najlepsza praktyka w branży żeglugowej.
- Jakie są konsekwencje negatywnego wyniku audytu?
- Konsekwencje negatywnego wyniku audytu mogą być różne, w zależności od rodzaju audytu i powagi niezgodności. Mogą obejmować konieczność wprowadzenia działań naprawczych, nałożenie kar finansowych, zatrzymanie statku, a nawet utratę certyfikatów.
Podsumowanie
Audyty morskie, w tym zarówno zdalne audyty nawigacyjne (RNA), jak i wewnętrzne audyty ISPS, są nieodzownym elementem bezpiecznego i zgodnego z przepisami funkcjonowania przemysłu żeglugowego. Inwestycja w regularne i kompleksowe audyty przynosi wymierne korzyści, chroniąc życie ludzkie, środowisko morskie i aktywa przedsiębiorstw. W dynamicznie zmieniającym się świecie żeglugi, ciągłe doskonalenie i weryfikacja standardów poprzez audyty, stanowią fundament zrównoważonego i odpowiedzialnego rozwoju branży.
Jeśli chcesz poznać inne artykuły podobne do Audyt na statku: Klucz do bezpieczeństwa i zgodności, możesz odwiedzić kategorię Rachunkowość.